{"title":"Ucieleśniona. Paradoksy „Rozbierania Justyny” Czesława Miłosza","authors":"Anna Spólna","doi":"10.12775/lc.2022.008","DOIUrl":null,"url":null,"abstract":"Wiersz Miłosza Rozbieranie Justyny odczytany został jako metatekstowa całość, wykraczająca poza dialog z Nad Niemnem Orzeszkowej. Utwór ustanawia zarówno relację podmiotu wobec głównej bohaterki powieści, jak wobec Orzeszkowej – patronki literackich powrotów na Litwę i pisarskiego samoograniczenia. Jest też wglądem w proces przejścia od inicjacyjnego przeżycia lekturowego do refleksji świadka Historii. Pełna erotyzmu scena z lustrem, w świetle psychoanalizy Lacana, prowadzi do utożsamienia poetyckiego voyeura z Justyną. Kreowanie dalszych losów Orzelskiej w geście urealnienia fikcji czyni z niej figurę ojczyzny i losu. Połączenie symboliki wanitatywno-katastroficznej z sensualizmem opisu wzmacnia wieloznaczność wiersza z perspektywy postpamięci. Intymny zapis lekturowy przechodzi w kreowanie wspólnoty żywych i umarłych dzięki poetyckiemu słowu. Gospodarz hybrydycznej całości dodaje do utworu późniejszy komentarz, eksponując palimpsestowy charakter fantazmatów, wspomnień z krainy dzieciństwa i źródeł historycznych. Wiersz okazuje się zarówno dwuznacznym hołdem wobec Orzeszkowej, jak inkarnacją toposu natchnienia (intuicji zweryfikowanej przez świadectwa historyczne) i gestem utożsamienia wiekowego poety z sobą dawnym.","PeriodicalId":34776,"journal":{"name":"Litteraria Copernicana","volume":" ","pages":""},"PeriodicalIF":0.0000,"publicationDate":"2022-04-14","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":"0","resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":null,"PeriodicalName":"Litteraria Copernicana","FirstCategoryId":"1085","ListUrlMain":"https://doi.org/10.12775/lc.2022.008","RegionNum":0,"RegionCategory":null,"ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":null,"EPubDate":"","PubModel":"","JCR":"Q4","JCRName":"Social Sciences","Score":null,"Total":0}
引用次数: 0
Abstract
Wiersz Miłosza Rozbieranie Justyny odczytany został jako metatekstowa całość, wykraczająca poza dialog z Nad Niemnem Orzeszkowej. Utwór ustanawia zarówno relację podmiotu wobec głównej bohaterki powieści, jak wobec Orzeszkowej – patronki literackich powrotów na Litwę i pisarskiego samoograniczenia. Jest też wglądem w proces przejścia od inicjacyjnego przeżycia lekturowego do refleksji świadka Historii. Pełna erotyzmu scena z lustrem, w świetle psychoanalizy Lacana, prowadzi do utożsamienia poetyckiego voyeura z Justyną. Kreowanie dalszych losów Orzelskiej w geście urealnienia fikcji czyni z niej figurę ojczyzny i losu. Połączenie symboliki wanitatywno-katastroficznej z sensualizmem opisu wzmacnia wieloznaczność wiersza z perspektywy postpamięci. Intymny zapis lekturowy przechodzi w kreowanie wspólnoty żywych i umarłych dzięki poetyckiemu słowu. Gospodarz hybrydycznej całości dodaje do utworu późniejszy komentarz, eksponując palimpsestowy charakter fantazmatów, wspomnień z krainy dzieciństwa i źródeł historycznych. Wiersz okazuje się zarówno dwuznacznym hołdem wobec Orzeszkowej, jak inkarnacją toposu natchnienia (intuicji zweryfikowanej przez świadectwa historyczne) i gestem utożsamienia wiekowego poety z sobą dawnym.