Fizyczno-utylitarny wzór kultury a doświadczenia wojny w byłej Jugosławii

Abstract

W świecie nauki problem kultury i tworzonych przez społeczeństwa wzorów kulturowych zajmuje istotne miejsce. Wielu autorów udowodniło, że wzory kultury dotyczą również ciała. Ciało, dzięki uczestnictwu w kulturze, tworzy wzory kultury fizycznej. Celem artykułu jest identyfikacja wzorów kultury fizycznej Floriana Znanieckiego oraz wzorów wartości ciała Andrzeja Pawłuckiego na kulturowo odmiennym terenie, jakim są kraje byłej Jugosławii. Szczególnej analizie zostały poddane społeczności miejskie Sarajewa, Vukovaru i Zaprešicia. W czasie badań etnograficznych podjęto próbę rozpoznania, czy warunki wojny lat 90. stanowiły przeszkodę w wypełnianiu wzorów kultury fizycznej przez ludność cywilną Sarajewa (ze szczególnym uwzględnieniem kobiet i dziewcząt) i czy ludność ta pielęgnowała wzór fizyczno-utylitarny. W badaniach wykorzystano obserwację, wywiad narracyjny oraz analizę tekstów źródłowych. Wyniki eksploracji pokazały, że wzór utylitarny wypełniany był przez kobiety i dziewczęta w oblężonym Sarajewie, zakładał sprawność i gotowość cielesną do walki. Ów wzór spotkał się również ze swoim odbiciem w krzywym zwierciadle, na skutek interpretacji rzeczywistości wojennej przez dzieci.