Notatki językowe: o jocie i komie

Abstract

Rzeczowniki koma i jota, które dosłownie oznaczają odpowiednio: ‘przecinek’ oraz ‘dziewiątą literę alfabetu greckiego’ i ‘polską literę oraz głoskę j’, w pismach Norwida w zdecydowanej większości przypadków mają wtórne znaczenia przenośne. Zwłaszcza wówczas, gdy są one elementami połączeń sfrazeologizowanych, ale też w niektórych innych kontekstach zwykle nazywają one wówczas drobne elementy jakiegoś tekstu. Charakterystyczne, że duża część Norwidowskich użyć mniej lub bardziej bezpośrednio nawiązuje do znanego biblijnego cytatu z Ewangelii św. Mateusza, który w tłumaczeniu ks. Jakuba Wujka brzmi: „Zaprawdę bowiem powiadam wam: dopóki nie przeminie niebo i ziemia, jedna jota albo jedna kreska nie odmieni się w Zakonie, aż się wszystko stanie”. Analizowane Norwidowskie użycia komy i joty pośrednio potwierdzają wagę, jaką poeta przywiązywał nie tylko do grafii i interpunkcji czy ogólniej do formalnych aspektów tekstów, lecz także do właściwego, głębokiego ich rozumienia.