İbretnüma-yı Devlet Adlı Eserin Yazarı Mustafa Kesbî midir? XVIII. Yüzyılın Bilinmeyen Bir Tarihçisi Üzerine Notlar

Abstract

XVIII. yuzyilin ikinci yarisinda vucuda getirilen onemli tarihlerden birini teskil eden ve bu donem icin siklikla kullanilan Ibretnuma-yi Devlet adli eserin yazari olarak Mustafa Kesbi Efendi gosterilir. Mustafa Kesbi’nin kimligi hakkinda ise ayrintili bilgilere ulasilamamistir. Yazar hakkindaki bilgiler daha cok eserinde kendisine dair kaydettigi notlardan hareketle verilmis gozukmektedir. Bununla birlikte Mustafa Kesbi adli birinin var olup olmadigi meselesi de tartismali bir mahiyet arz eder. Eserlerinde Kesbi mahlasini kullanan yazar hicbir yerde adini Mustafa olarak aciklamamakta, bazi gec tarihli kataloglarda ve tezkirelerde gorulen Kesbi mahlasli Mehmed ve Mustafa adli iki kisi arasinda birinin, kuvvetli ihtimalle de Mustafa’nin Ibretnuma’nin muellifi oldugu ileri surulmektedir. Binaenaleyh Ibretnuma-yi Devlet adli eserin yazarinin Mustafa Kesbi olduguna dair literaturde tartismasiz bir on kabul soz konusudur. Fakat ayni doneme ait farkli eserlerde yer alan ve gozden kactigi anlasilan bazi bilgiler bu eserin yazarinin Kesbi mahlasini kullanan Mehmed Hasim Efendi oldugunu gostermistir. Mehmed Hasim Efendi, sadece Ibretnuma degil o donemde yazarlarinin adlari mechul kalan veya tesbit edilemeyen baska vekayi derlemelerinin de sahibidir. Bu makalede Mehmed Hasim Efendi’nin kimligi ve hangi eserleri kaleme almis oldugu konusundaki tesbitlerin ayrintilari ortaya konmustur.