Sanat Eleştirisinin Edebi Eleştiriden Kopuşu ve 18. Yüzyılda Eleştiri Ölçekleri

Abstract

Batılı sanat eleştirisi disiplininde 18. yüzyılın başında önemli bir kırılma gerçekleşti. Sözkonusu yüzyıla kadar bir sanat ürününü, özellikle de bir resmi değerlendirirken sanatçının biyografisiyle ya da şiirle yan yana getiren yaklaşımlar; görsel sanatlar eleştirisini edebi kuramlara dayalı olarak gerçekleştiriyordu. 18. yüzyılda önce Roger de Piles, ardından Jonathan Richardson, sanat eleştirisini; biçimsel niteliklerin önemine vurgu yaparak sanat eleştirisini edebiyat kuramından ayırdılar. Her ikisi de aynı zamanda ressam olan bu eleştirmenlerin çalışmaları bugün bize temelsiz ve bir sanat eserinin liyakat değerini belirleme açısından kuşkulu gibi görünebilecek nitelikte olsa da modern sanat eleştirisi temellerini onların çabalarına borçludur. Bu makalede söz konusu iki sanat eleştirmeninin, bir sanatçının ya da sanat eserinin liyakat değerini ölçmek için geliştirdikleri ölçme araçları (ölçekler) ve kuramları incelendi. Söz konusu ölçekler, 18. yüzyıl sanat eleştirisi için çok yaygın bir ilgi gördü. Sadece resim alanında değil de müzik, matematik, şiir gibi farklı alanlara uygulandılar. Romantik hareketin ortaya çıkmasından sonra, 19. yüzyılın ilk on yılından sonra bu ölçekler, kuşkulu ve yetersiz görülmeye başlandı ve ölçekler sanat eleştirisi alanında popülerliğini yitirdi. Makale literatür taramasına ve doküman incelemesine dayalı olarak gerçekleştirildi. Ana dökümanlar, Roger de Piles’nin ve Jonathan Richardson’un 18. yüzyılda yayımlanmış olan kitaplarıdır.