Polityka karna w sprawach o wykroczenia w Polsce Ludowej pod rządami kodyfikacji z 1971 r.

Abstract

Kompleksowa kodyfikacja prawa wykroczeń Polski Ludowej z 1971 r. zawierała nie tylko rozwiązania stworzone z myślą o surowym karaniu sprawców najpoważniejszych wykroczeń, lecz także instytucje umożliwiające prowadzenie liberalnej polityki karnej. Jednakże praktyka stosowania kodyfikacji zmierzała w kierunku stopniowego zaostrzania represji przez usytuowane w strukturach resortu spraw wewnętrznych kolegia do spraw wykroczeń. Sprawujący zwierzchnictwo nad orzecznictwem kolegiów minister spraw wewnętrznych traktował prawo wykroczeń w kategoriach instrumentu służącego zwalczaniu opozycji politycznej i trzymania w posłuchu pozostałej części społeczeństwa. Realizując wydawane przez ministra wytyczne, kolegia stosowały kary aresztu zasadniczego oraz wysokie grzywny nie tylko wobec sprawców wykroczeń o charakterze politycznym, lecz także licznych wykroczeń przeciwko porządkowi publicznemu. W latach 80. podstawowym instrumentem prowadzenia represyjnej polityki karnej była zastępcza kara aresztu, która w przeciwieństwie do aresztu zasadniczego nie podlegała kontroli sądowej. Surowe grzywny podlegające zamianie na areszt zastępczy orzekano w trybie postępowania przyspieszonego, który cechowała natychmiastowa wykonalność zapadłych orzeczeń. Złagodzenie nadmiernej represyjności orzecznictwa cechującej okres Polski Ludowej nastąpiło w wyniku przeprowadzonej po upadku systemu komunistycznego reformy ustrojowej z 1990 r. Usytuowanie kolegiów w strukturach resortu sprawiedliwości, w połączeniu z likwidacją instytucji wytycznych co do polityki orzecznictwa, stworzyło warunki do prowadzenia liberalnej polityki karnej w latach 90.