Charyzma i terapia. Uwagi o znaczeniu myśli Philipa Rieffa dla teorii legitymizacji

Abstract

CEL NAUKOWY: Celem artykułu jest analiza myśli politycznej Philipa Rieffa, a zwłaszcza jego teorii kultury terapeutycznej i charyzmy, w kontekście szeroko rozumianej problematyki legitymizacji. W szczególności interesują mnie następujące kwestie: 1) Teoria kultury terapeutycznej Rieffa; 2) Miejsce autorytetu w kulturze terapeutycznej; 3) Spór z Maxem Weberem dotyczący rozumienia charyzmy. PROBLEM I METODY BADAWCZE: W artykule zajmuję się problemem prawomocności autorytetu w kulturze, która programowo jest jemu niechętna. Sięgam w tym celu do teorii kultury Rieffa, aby znaleźć odpowiedź na dwa główne pytania. Pierwsze, bardziej ogólne: Dlaczego we współczesnej kulturze autorytet napotyka na tak silny sprzeciw? Drugie, bardziej szczegółowe: Jakie miejsce w tym kontekście zajmuje charyzma? Artykuł jest studium z zakresu myśli politycznej, osadzonym w tradycji hermeneutycznej. PROCES WYWODU: Punktem wyjścia wywodu jest zarysowanie koncepcji kultury terapeutycznej Rieffa. Dowodzę, że wyłonienie się tego typu kultury stwarza trudności dla funkcjonowania autorytetu. Pojęciem charyzmy posługuję się jako kategorią, która może być potraktowana jako, w pewnej mierze, antidotum na kryzys autorytetu. Nie zgadzam się jednak z dominującą w naukach społecznych teorią charyzmy Webera. Odwołując się do Rieffa, staram się przeformułować tę koncepcję. WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Twierdzę, że kultura terapeutyczna jest wielkim wyzwaniem dla uprawomocnienia autorytetu. Charyzma może być inspiracją, ale pod warunkiem, że przeformułujemy jej sposób rozumienia. Charyzmę powinniśmy przede wszystkim pojmować jako zdolność do odtwarzania systemu norm, bez którego nie może istnieć żaden ład polityczny. WNIOSKI, INNOWACJE, REKOMENDACJE: Na zjawisko charyzmy powinniśmy spojrzeć w bardziej przychylny sposób. Charyzma, właściwie rozumiana, jest nam potrzebna, zwłaszcza w małych społecznościach.