Vijek ustavnog sudstva u Europi

Abstract

U radu se analizira ustavno sudstvo u Evropi, njegov istorijat, vrste i karakteristike kroz jednovjekovni period. Ustavno sudstvo se razvilo kroz nadzor ustavnosti zakona, zatim kontrolu ustavnosti propisa, koja može biti akcesorna i apstraktna, gdje odluke djeluju ergo omnes, a s obzirom na vremensko djelovanje propisa koji se ocjenjuju može biti prethodna i naknadna. Prema formi ustavnog sudstva razlikujemo više modela, a kao osnovni bi se mogli okarakterisati oni koji prate tradiciju ustavnog sudstva razvijenog u Sjedinjenim Američkim Državama i oni koji se oslanjaju na austrijski klasični model. Američki model zasniva se na organizacionoj formi prema kojoj se ustavnim sudstvom bave svi redovni sudovi u redovnom sudskom postupku, dok je austrijski klasični centralizovani model (koji je najprostranjeniji) utemeljen na učenju Hansa Kelsena o supremaciji ustava kojim se ograničava vlast i zaštiti ljudskih prava, a koji formalno počiva na postojanju posebno ustavom ustanovljenog ili određenog suda koji izvršava svoje nadležnosti kroz posebno utvrđen postupak. Ustavno sudstvo karakterišu tri osnovna elementa: postojanje zaštićenog dobra – ustava, čija povreda zahtijeva intervenciju suda, postojanje ustavom utvrđenog suda za donošenje odluke i postojanje forme u kojoj se zaštita sprovodi. U radu se ukazuje na revolucionarne promjene u ustavnosti u Francuskoj proizašle iz ustavnih promjena iz 2008. godine.