Hâkimlerin Hakemlik Yaptığı Zaman Taraflara Karşı Adil Olmaları Gerektiğine Dair Hadislerin Değerlendirilmesi

Abstract

Adâlet, evrensel bir hukuk kuralıdır. Tüm insanlık tarihi boyunca düzen ve nizamın sürekliliği açısından aranılan yegâne ölçü olmuştur. İslâmiyet’in adâlete verdiği önem göz önünde bulundurulduğunda Kurân’ı Kerîm ve hadisi şeriflerde defaatle adâlete vurgu yapılmıştır. Zira ancak adâletle haklı ile haksızın farkı ortaya çıkmaktadır. Hemen hemen hayatın her safhasında etkisi çok büyük olan adâlet sisteminin işleyişini gerçekleştirecek olan en önemli otorite de şüphesiz hâkimlerdir. Bu çalışmada hâkimlerin hakemlik yaptığı zaman mahkeme esnasında her iki tarafa da âdalet ilkesi gereğince yaklaşmaları gerektiği ile ilgili altı hadis tahric edilerek değerlendirmeleri yapılmıştır. Bu incelenen hadislerin dördü doğrudan hâkim, hüküm kelimelerinin lafız olarak yer aldığı hadislerdir. Diğer iki hadis ise hâkimlerin mahkeme esnasında dikkat etmeleri gereken hususlarla ilgili örnek mâhiyetinde aktarılan hadislerdir. Söz konusu hadislerin bulunabildiği ölçüde modern hukuk ile mukayeseleri yapılmaya çalışılmıştır. İncelenen bu hadislerin modern hukuktaki karşılığı incelenmiştir. Sened tahlilinde hadislerin müntehâsından üç dört râvinin incelemesi yapılmıştır. Hadislerin değerlendirmeleri yapılırken hadis münekkidlerinin, şârihlerin ve islam hukuk âlimlerinin değerlendirmelerinden istifade edilmiştir.