Zapomniany sługa władzy – Marcin z Szadka, dyplomata i doradca

Abstract

W czasie krótkiego pobytu na Litwie (1434–1445) skromnemu duchownemu z Polski udało się dostać do bliskiego otoczenia wielkiego księcia i stać się jego nieformalnym doradcą. Jest to przykład nietypowej kariery człowieka „znikąd”, pozostającego w cieniu dostojników kościelnych i świeckich, a przy tym odgrywającego istotną rolę w ważnych politycznie wydarzeniach. Marcin z Szadka wyszedł z niebytu, by od razu sięgnąć po wysoką kościelną godność (archidiakonat wileński w 1435 r.), a w chwili politycznego przesilenia w polsko-litewskich stosunkach uratować unię, przekonując wielkiego księcia i panów litewskich do połączenia w jednym ręku polskiej korony i wielkoksiążęcej mitry (bezkrólewie w Polsce i negocjacje w sprawie elekcji w latach 1445–1446). Był jedną z tych osób publicznych w Wielkim Księstwie Litewskim połowy XV wieku, która konsekwentnie wspierała unię i dzięki osobistym znajomościom łączyła intelektualne środowisko katedralne Wilna i Krakowa. Po wypełnieniu ważnej dyplomatycznej misji w Inflantach (1445 r.) Marcin z Szadka zniknął z pola źródłowego widzenia.