1917 Hukuk-ı Aile Kararnâmesinin Teşekkülü, Klasik Fıkıhtan Ayrılan Yönleri ve Aile Hukuku Bağlamında Kararnamenin İhtiyaç Olma Olgusu

Abstract

Öz 1917 Osmanlı Âile Hukûk-ı Kararnâmesinin Osmanlı Klasik Aile Hukukundan ayrılan yönlerini içermektedir. Çalışma Osmanlı Devleti’nde ve diğer İslâm ülkelerinin bir kısmında aile hukuku sahasında hazırlanan ilk kanun olması ve sahasında köklü değişiklikleri beraberinde getirmesi bakımından önemlidir. Nitekim günümüzde de fıkıh kurulları bu Hukuk sistemlerinin tamamında olduğu gibi İslâm ve Osmanlı hukukunda da aile hukukunun önemli bir yeri vardır. Ayrıca aile hukukunun toplumsal hayatta oynadığı rol de çok önemlidir. Bunun yanında aile hukuku, İslâm Hukukunun ve Osmanlı Hukukunun hem doktrinde hem de uygulamada en fazla üzerinde durulmuş ve araştırılmış bölümünü teşkil eder. Osmanlı aile hukuku İslâm aile hukukunun altı asırlık uygulamasıdır diyebiliriz. Bu uygulama zamanın değişmesi ve diğer bazı sebeplerle yetersiz kalmış, Tanzimat’tan sonra diğer hukuk alanlarında olduğu gibi aile hukukunda da yeni bir düzenlemeye ihtiyaç duyulmuştur. İşte bu ihtiyacın bir sonucu olarak 1917 Osmanlı Aile Hukuku Kararnâmesi düzenlenmiştir. Bu kararname, bir takım genel özellikleri ve bazı özel hükümleri açısından Klasik Hukuk dediğimiz, Osmanlıda uygulanmakta olan genel hukuktan farklılık gösterir. Bu çalışma yöntemi kullanarak özellikle nikâh ve talâk konusunda fetvâ vermektedirler. Çalışmamızda nitel yöntemin metin analizi usulünü kullanarak, Tanzimat’tan hemen sonra başlayan taknin/kanunlaştırma hareketlerinin son örneklerinden olan 1917 Hukûk-ı Âile Kararnâmesinin klasik fıkıhtan ayrılan yönlerini ortaya koyup irdeledik.