TAHÂVÎ (öl.321/933) ve CESSÂS’IN (öl.371/981) AḤKÂMU’L-ḲUR՝ÂN’LARININ RİVAYET ve RE’Y KULLANIMLARI AÇISINDAN KARŞILAŞTIRILMASI

Abstract

Kur’ân-ı Kerim’in ibadetler ve muâmelatla ilgili âyetlerine ahkâm âyetleri, bu âyetleri inceleyen tefsirlere ise Aḥkâmu’l-Ḳur’ân adı verilmektedir. Bu çalışmada hicrî 3. asrın sonları ile 4. asrın başlarında yaşamış olan Tahâvî’nin Aḥkâmu’l-Ḳur’ân’ı ile hicrî 4. asırda yaşayan Cessâs’ın aynı adı taşıyan tefsiri karşılaştırılmaktadır. Eserleri kıyaslanacak olan her iki müellif Hanefî mezhebinin sistemini benimsemiş olan âlimlerdir. Çalışmamızdaki karşılaştırma adı geçen iki müfessirin kullanmış oldukları genel yöntem ile sınırlı tutulmaktadır. Karşılaştırmaya geçmeden önce bu âlimlerin, eserlerinde takındıkları tutumlara ışık tutucu olacağı düşünülerek, yaşadıkları ortamlar ve hayatları hakkında kısa bilgiler verilmektedir. Eserler arasındaki karşılaştırma iki müfessirin rivâyet malzemelerini istihdamları ve re’ye müracaatları açısından iki ana başlık altında yürütülmektedir. Rivayet konusu kapsamında her iki müfessirin Kur’ân’ı; Kur’ân’la, sünnetle, sahâbe ve tâbiûn sözüyle, nüzul sebepleriyle, nâsih-mensuh ile, kıraat ile tefsir etmeleri incelenmektedir. Re’y konusu kapsamında ise; tefsirlerin hadis ve fıkıh usulüne, Sarf ve Nahiv ilimlerine müracaatları örneklerle birlikte açıklanmaktadır.