LEV NİKOLAYEVİÇ GUMİLEV VE COĞRAFİ DETERMİNİZM

Abstract

Coğrafi determinizm; toplumsal gelişme sürecinin, toplumsal gelişmenin nesnel yasalarının tezahürünün sonucu değil, doğal güçlerin etkisinin bir sonucu olduğunu ileri süren bir kavramdır. Bu teorinin temsilcilerine göre yüzeyin yapısı, iklim, toprak, bitki örtüsü, yaban hayatı ve diğer doğal faktörler, sosyal sistemin doğasını, bazı ülkelerin ekonomik gelişmişlik düzeyini ve hatta insanların fiziksel ve psikolojik özelliklerini doğrudan belirlemektedir. Gumilev bu düşünceleri Avrasya toplumlarının oluşumunu açıklamada kullanmıştır. Gumilev için coğrafi determinizm Batı etnosentrizmine karşı bir kutupta bulunmaktadır. Batı düşüncesine göre coğrafi kader Katolik-Protestan Batı’nın diğer halklara üstünlüğüne sebep olmuştur. Gumilev bu düşünceye kesinlikle karşı çıkmıştır. Bu makalede coğrafi determinizm üzerine bilgi verilip Gumilev’in açısından değerlendirilecektir.