Antroponimia polska na Kresach południowo-wschodnich w XIX wieku – źródła i perspektywa badawcza

Abstract

Przedmiotem artykułu jest imiennictwo Polaków na Kresach południowo-wschodnich w XIX wieku, a celem nakreślenie perspektywy badawczej danych zawartych w aktach parafialnych i księgach status ani- marum diecezji łuckiej opublikowanych oraz pozostających w zasobach archiwalnych. Objętość materiału empirycznego to kilkadziesiąt tysięcy jednostek antroponimicznych. Omówienie uwzględnia stan badań, przegląd źródeł rękopiśmiennych i drukowanych, kontekst historyczny, szczegółowe zadania analityczne, dotyczące opisu i interpretacji lingwistycznej, przyjęte rozwiązania metodologiczne oraz znaczenie planowanych badań dla studiów onomastycznych, leksykologicznych, nad dziedzictwem kulturowym, historią Kościoła rzymskokatolickiego i obecnością etnosu polskiego na Ukrainie.Perspektywa badawcza dotyczy studiów historyczno-etymologicznych nazwisk i opracowania monograficznego polskiego systemu antroponimicznego, ze szczególnym uwzględnieniem zasobu imion mężczyzn i kobiet w różnych warstwach społecznych oraz ich charakterystyki morfologicznej, a także formacji poimiennych chłopów, mieszczan i szlachty, ich typologii i struktury słowotwórczej, charakteru odzwierciedlonych w nich interferencji międzyjęzykowych, jak również sposobów nominacji i ich związku z dokumentami źródłowymi. Bazę teoretyczno-metodologiczną stanowić będą założenia onomastyki diachronicznej, socjolingwistyki, lingwokulturologii i językoznawstwa kognitywnego, z uwzględnieniem metod frekwencyjnostatystycznych i porównawczych, a także ujęcia geograficznego.Otrzymane wyniki pokażą obraz antroponimii polskiej diecezji łuckiej w ostatnim etapie kształtowania się systemu nazewniczego, jego związek z antroponimią polsko-wschodniosłowiańskiego pogranicza bliż-szego, ziem etnicznych i specyfikę regionalną uwarunkowaną polsko-ukraińskimi kontaktami międzyetnicznymi, a także zakodowany w nim system wartości.Planowane badania będą uzupełnieniem studiów dotyczących polskiego imiennictwa na Kresach południowo-wschodnich, w szczególności na terenie dawnego województwa wołyńskiego i części zabużańskiej ziemi chełmskiej (starostwo ratneńskie i lubomelskie), które były objęte jurysdykcją diecezji łuckiej, stanowić będą niezbędną podstawę do dalszych prac nad stworzeniem syntetycznego obrazu antroponimii Polaków różnych stanów na całym obszarze dawnej Ukrainy.