EĞİTİMDE ÖDÜL VE CEZA: ORTAOKUL ÖĞRETMENLERİNİN GÖZÜNDEN BİR DEĞERLENDİRME

Abstract

Bu çalışmanın amacı, ortaokul öğretmelerinin ödül ve cezaya ilişkin görüşlerinin incelenmesidir. Araştırmada nitel araştırma desenlerinden biri olan olgubilim deseni kullanılmıştır. Araştırmanın katılımcılarına amaçlı örneklem yöntemlerinden kolay ulaşılabilir örnekleme yönteminden yararlanılarak ulaşılmıştır. Çalışma grubunu Erzurum, Giresun, Iğdır ve Şırnak illerinde Millî Eğitim Bakanlığına bağlı resmî ilköğretim okullarında farklı branşlarda görev yapan 39 öğretmen oluşturmuştur. Araştırma verilerinin toplanmasında araştırmacılar tarafından hazırlanan Yarı Yapılandırılmış Öğretmen Görüşme Formu kullanılmıştır. Yarı Yapılandırılmış Öğretmen Görüşme Formu’ndan elde edilen veriler içerik analizi tekniği kullanılarak çözümlenmiştir. Araştırmanın sonunda öğretmenlerin büyük bir çoğunluğunun ödül ve cezaya başvurdukları, ödülü cezadan daha çok tercih ettikleri tespit edilmiştir. Yapılan analizlerde öğretmenlerin öğrencilerde davranış değişikliği yaratmada ve motivasyonu sağlamada ödülün cezadan daha etkili olduğunu savundukları anlaşılmıştır. Öğretmenlerin ödül olarak övgü, puan biriktirme, sembolik ve somut ödüller kullandıkları; ceza olarak ise sözlü uyarı, bedensel uyarı, ev ödevi, puan kırma, sınıf ya da bahçe temizliği yaptırma, sınıf önünde tek ayak üzerinde bekletme gibi cezaları uyguladıkları belirlenmiştir.