Rękojmia wiary publicznej ksiąg wieczystych a konstytucyjna ochrona własności

Abstract

Rękojmia wiary publicznej ksiąg wieczystych umożliwia nabycie własności nieruchomości od osoby nieuprawnionej, lecz ujawnionej w księdze wieczystej – niezgodnie z rzeczywistym stanem prawnym – jako właściciel. Przyczyną niezgodności treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym jest przede wszystkim brak wymogu konstytutywnego (prawotwórczego) wpisu własności w księdzewieczystej. Regułę stanowią wpisy o charakterze deklaratywnym, które jedynie ujawniają prawo rzeczowe na nieruchomości, lecz go nie kreują – przez co z reguły obrót nieruchomościami odbywa się pozaksięgowo. Rękojmia chroni nabywcę nieruchomości, który działa w zaufaniu do treści księgi wieczystej i pozostając w dobrej wierze dokonuje nabycia nieruchomości na podstawie odpłatnej czynności prawnej. Mechanizm ten powoduje jednak, że rzeczywisty właściciel nieruchomości – niewpisany w księdze wieczystej – utraci swoje prawo. Pomimo, że własność jest prawem objętym ochroną konstytucyjną, Konstytucja dopuszcza jej ograniczenia w imię innych wartości konstytucyjnych. Mechanizm działania rękojmi podyktowany jest potrzebą zapewnienia pewności i bezpieczeństwa obrotu nieruchomościami.