„Ot, utopie, bajki”. Sokoliczczyzna wobec międzywojennej polityki kulturalnej

Abstract

Tekst poświęcony jest postaci Antoniny Sokolicz, jednej z nielicznych reprezentantek kobiecego głosu w lewicowej krytyce literackiej, oraz szeroko rozumianej „sokoliczczyznie”, dzięki której można zaobserwować mechanizmy zapomnianego dziś zaangażowania socjalistek w dwudziestoleciu międzywojennym. Działalność krytycznoliteracka i artystyczna autorki Pięści zostały potraktowane jako podporządkowane idei edukacji partycypacyjnej opartej na (samo)organizacji środowisk ludowych. Przybliżenie lokalnych i emigracyjnych działań Sokolicz ma na celu ukazanie relacji między praktykami: krytycznoliteracką i dydaktyczną. Choć autorkę O kulturze artystycznej proletariatu łatwo uznać za partyjną działaczkę posługującą się wulgarnym socjologi­zmem i negatywnie rozumianym idealizmem, a jej działalność za przeszczepienie na polski grunt założeń Proletkultu, sprawę komplikują wątki patriotyczne oraz postulaty utrzymania ciągłości kulturowej (sprzeczne z ideami radzieckiej organizacji). Podejmowane przez Sokolicz inicjatywy związane były przede wszystkim z dążeniem do stworzenia powszechnych, egalitarnych i oddolnie zorganizowanych instytucji oświatowych. Dziś jej teksty krytycznoliterackie nie mogą zostać w pełni zrozumiane bez uwzględnienia tego kontekstu.