TÍNH KHÔNG TRONG VĂN HỌC PHẬT GIÁO THỜI LÊ – NGUYỄN

Abstract

Bài viết tìm hiểu tính Không – một vấn đề cơ bản về bản thể luận được thể hiện trong văn học Phật giáo thời Lê – Nguyễn. Bằng phương pháp tiếp cận thi pháp học, văn hóa học và tôn giáo học, bài viết phân tích ảnh hưởng của tính Không trong thi kệ của hai lực lượng sáng tác chính là nhà nho và thiền sư. Chịu ảnh hưởng kinh văn hệ Bát nhã, họ đã thể hiện sự thông suốt trong việc nhận thức tính Không: xem “không” là bản thể chân thật của vạn vật, sử dụng cặp phạm trù Sắc – không vừa để chỉ sự hiện hữu, vừa khẳng định tính vô thường, vô ngã của chúng. Sự tiếp thu, thể hiện tính Không không chỉ cho thấy tác động của hệ tư tưởng Phật giáo đến một bộ phận văn học thời Lê – Nguyễn mà còn góp phần làm rõ hơn thế giới quan, nhân sinh quan của tầng lớp trí thức đương thời.