Fahreddin Razi's Mu'tazila Criticism on Intercession

Abstract

Şefaat konusunda itikadî mezhepler arasında farklı görüşler ve tartışmalar bulunmaktadır. Bu konudaki kelâmî tartışmalar hicrî birinci asra kadar uzanmaktadır. Şefaat konusunda mezhepler arasında farklı anlayışların ortaya çıkmasındaki sebeplerin başında, şefaatin zikredildiği nasların farklı yorumlanması ve şefaatin nasıl gerçekleşeceğinin keyfiyyeti hususundaki ayrıntılar zikredilebilir. Bu çalışmada biz öncelikle Mu'tezile’nin şefaat konusundaki görüşlerini tespit ettik. Daha sonra da Fahreddin Râzî’nin bu konuda Mu’tezile’ye yaptığı eleştirileri ele aldık. Râzî ve Mu'tezile’nin farklı düşündüğü temel konular şunlardır: Mu’tezile, küçük günah işleyenlerin bağışlanacağını, büyük günah işleyenlerin ise şefaat vesilesi ile bağışlanmayacağı görüşü ile şefaati ahirette sadece derecenin yükselmesi olarak kabul eder. Râzî ise Ehl-i Sünnet'in görüşüne katılarak Mu'tezile'nin bu görüşlerine karşı çıkarak, şefaati hem derecenin yükselmesi hem de büyük günah işleyen müminlerin bağışlanması şeklinde kabul eder. Ona göre şefaat, günah işlememiş müminlerin derecesini artırırken, günahkâr olanların da cezalarını düşürme işlevine sahiptir. Râzî, şefaati tamamen Allah'ın iradesine bağlı bir lütuf olarak görürken; Mu'tezile ise büyük günah işleyen müminlerin Allah'ın adalet ve va’d ve’l-vaîd prensipleri gereği cezalandırılması gerektiği görüşündedir. Bu görüşleri ile Râzî’nin Ehl-i Sünnet çizgisinde olduğu anlaşılmaktadır.