Negatywne oddziaływanie polityki ewaluacyjnej jednostek naukowych na jakość polskiej nauki. Perspektywa Mertonowskiego etosu naukowego

Abstract

Główne pytanie badawcze prezentowanego artykułu brzmi: czy polska polityka ewaluacji jednostek naukowych wpływa na podnoszenie poziomu nauki w polskich instytucjach naukowych? Przyjęto założenie, iż warunkiem jakości nauki jako działalności ukierunkowanej na generowanie nowej wiedzy jest etos naukowy oparty na czterech imperatywach Roberta K. Mertona: uniwersalizmie, wspólnotowości, bezinteresowności i zorganizowanym sceptycyzmie. Polityka, która za cel stawia sobie podnoszenie jakości nauki, powinna promować i wzmacniać postępowanie zgodne z normami etosu naukowego. Przeprowadzona analiza porównawcza pomiędzy normami Mertona a normami postępowania, które wymusza polityka ewaluacji, ujawniła, iż zasady ewaluacji jednostek naukowych nie sprzyjają kształtowaniu się norm etosu naukowego, a często są z nimi sprzeczne. Paradoksalnie, procedury ewaluacji stworzone do promowania jakości polskiej nauki prowadzą do obniżania jakości działalności naukowej. Jeśli celem polskiej nauki ma być generowanie nowej wiedzy, a nie tylko zapewnienie awansu społecznego, należy przeformułować zasady polityki ewaluacji jednostek naukowych tak, aby zwiększyć ich zgodność z normami etosu naukowego.