Yozgat yöresi kadın ağzı türkülerinde sözlü anlatımlar ve müzikal yapıların incelenmesi

Abstract

Sözlü edebiyatın en güzel örneklerinden biri olan türküler, içinde oluştuğu topluma dair her türlü bilgiyi bünyesinde barındırmaktadır. Bu özelliğinden kaynaklı türküler, kültürün gelecek kuşaklara aktarılmasında büyük rol oynamıştır. Türküler, gerek sözleri gerekse melodik yapısı ile bölgeler arasındaki farklılıkları ve çeşitlilikleriyle büyük bir kültür zenginliğine sahiptir. Bu araştırmada da, bu kültürün bir parçası olan Yozgat yöresi kadın ağzı türküleri söz ve müzik unsurları açısından incelenerek bu yöreye ait kadın ağzı türkülerin barındırdığı zenginlikleri ortaya koymak amaçlanmıştır. Bu doğrultuda Yozgat yöresi kadın ağzı türküler, söz unsurları başlığı altında; türkülerin konuları ile aktarılan duygu durumları ve türkü sözlerinde yer alan yöresel ifadeler tespit edilmiştir. Müzik unsurları açısından; form yapıları, ritmik yapıları, makamsal dizi yapıları ve ses genişlikleri açısından incelenmiştir. Yapılan bu çalışma nitel bir araştırmadır ve bütüncül tek durum deseni kullanılmıştır. Araştırmanın evreni, Yozgat yöresi türküleridir, örneklemi ise amaçlı örnekleme yöntemlerinden ölçüt örnekleme tekniği ile kadın ağzı türküleri seçilmiştir. Doküman inceleme tekniği kullanılarak toplanan veriler, betimsel ve içerik analiz yoluyla analiz edilmiştir. Araştırmanın geçerliğini ve güvenirliğini artırmak için, araştırma süreci yani; araştırmanın modeli, evren ve örneklemi, verilerin toplanması, verilerin analizi, bulgular ve sonuçlar ayrıntılı bir şekilde açıklanmaya çalışılmış. Ayrıca söz ve müzik unsurları incelenirken, alanlarında uzman kişilerle görüşülerek sonuçlandırılmıştır. İki ana başlık altında incelenen Yozgat yöresi kadın ağzı türkülerinin sonuçları tablolar halinde sunularak değerlendirilmiştir. İncelenen Yozgat yöresi kadın ağzı türkülerinin büyük bir bölümünün aşk/sevda üzerine yazılmış olduğu ve en çok ağ buğdayım buğdayım, bir oğlum olsa da, kaynanayı netmeli adlı türkülerin sözlerinde, yörede kullanılan kelimelerin çokça yer aldığı da görülmüştür. Müzikal özellikler bakımından çoğunluğu kırık havalardan oluşan Yozgat yöresi kadın ağzı türkülerinin daha çok 4/4’lük ritmik yapıda ve hüseyni makamı dizisinde yer aldığı tespit edilmiştir.