MEHMED HÂLİS’İN HZ. ALİ SÖZLERİNDEN SEÇTİKLERİ: ENVÂRÜ’L-EDEB

KÜLLİYAT Osmanlı Araştırmaları Dergisi Pub Date : 2024-03-22 DOI:10.51592/kulliyat.1450590

Adem Ceyhan

{"title":"MEHMED HÂLİS’İN HZ. ALİ SÖZLERİNDEN SEÇTİKLERİ: ENVÂRÜ’L-EDEB","authors":"Adem Ceyhan","doi":"10.51592/kulliyat.1450590","DOIUrl":null,"url":null,"abstract":"Türk edebiyatı tarihinde Hz. Ali’ye nisbet edilen güzel sözlerden daha ziyade yüz ve aşağı-yukarı ikiyüz küsürünün tercüme yahut şerh edildiği bilinmektedir. Anılan yüz söz çeviri ve açıklamaları, çoğu itibarıyla meşhur Arap yazarı Câhız (ö. 255/869) tarafından derlenen Mie Kelime’nin, ikiyüz küsür olanlar ise Tabersî’nin (ö. 548/1154) Nesrü’l-leâlî ismi altında elifba harfleri sırasına göre bir araya getirdiği 290 kadar vecizenin tercüme veya şerhleridir. Bununla birlikte nadir denebilecek az sayıda olsa da Âmidî’nin (ö. 550/1155) Gurerü’l-hikem...’inden seçilmiş sözlerin tercümesine de rastlanmaktadır. Daha çok Sultan II. Abdülhamid devrindeki Hazîne-i Hâssa müsteşarlığı ve eski eser alım-satımıyla tanınan Mehmed Hâlis Efendi (ö. 1340/1922), Gurerü’l-hikem’den seçtiği 496 Arapça sözü Türkçeye çevirip onlardan yirmi-yirmi beş kadarını kısaca şerh de ederek Envârü'l-edeb adıyla 1324 (1908-1909) yılında bastırmıştır. Bu çalışmada Hâlis Efendi’nin hayatı ve kütüphanesi hakkında bilgi verildikten sonra söz konusu eseri Latin harflerine ve günümüz Türkçesine çevrilerek okuyucuların incelemesine arz edilmiş; böylece 1995’te mütercim adı anılmaksızın ve sadeleştirilmiş olarak yayımlanan o kitapçığın hem diliçi çevirisi hem de Latin alfabesine aktarılmış asli hâliyle neşredilmesi hedeflenmiştir.","PeriodicalId":432234,"journal":{"name":"KÜLLİYAT Osmanlı Araştırmaları Dergisi","volume":" 23","pages":""},"PeriodicalIF":0.0000,"publicationDate":"2024-03-22","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":"0","resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":null,"PeriodicalName":"KÜLLİYAT Osmanlı Araştırmaları Dergisi","FirstCategoryId":"1085","ListUrlMain":"https://doi.org/10.51592/kulliyat.1450590","RegionNum":0,"RegionCategory":null,"ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":null,"EPubDate":"","PubModel":"","JCR":"","JCRName":"","Score":null,"Total":0}

引用次数: 0

Abstract

Türk edebiyatı tarihinde Hz. Ali’ye nisbet edilen güzel sözlerden daha ziyade yüz ve aşağı-yukarı ikiyüz küsürünün tercüme yahut şerh edildiği bilinmektedir. Anılan yüz söz çeviri ve açıklamaları, çoğu itibarıyla meşhur Arap yazarı Câhız (ö. 255/869) tarafından derlenen Mie Kelime’nin, ikiyüz küsür olanlar ise Tabersî’nin (ö. 548/1154) Nesrü’l-leâlî ismi altında elifba harfleri sırasına göre bir araya getirdiği 290 kadar vecizenin tercüme veya şerhleridir. Bununla birlikte nadir denebilecek az sayıda olsa da Âmidî’nin (ö. 550/1155) Gurerü’l-hikem...’inden seçilmiş sözlerin tercümesine de rastlanmaktadır. Daha çok Sultan II. Abdülhamid devrindeki Hazîne-i Hâssa müsteşarlığı ve eski eser alım-satımıyla tanınan Mehmed Hâlis Efendi (ö. 1340/1922), Gurerü’l-hikem’den seçtiği 496 Arapça sözü Türkçeye çevirip onlardan yirmi-yirmi beş kadarını kısaca şerh de ederek Envârü'l-edeb adıyla 1324 (1908-1909) yılında bastırmıştır. Bu çalışmada Hâlis Efendi’nin hayatı ve kütüphanesi hakkında bilgi verildikten sonra söz konusu eseri Latin harflerine ve günümüz Türkçesine çevrilerek okuyucuların incelemesine arz edilmiş; böylece 1995’te mütercim adı anılmaksızın ve sadeleştirilmiş olarak yayımlanan o kitapçığın hem diliçi çevirisi hem de Latin alfabesine aktarılmış asli hâliyle neşredilmesi hedeflenmiştir.

查看原文本刊更多论文

穆罕默德-哈利-穆扎伊斯的《阿利耶夫圣训选》：ENVĀRÜ'L-EDEB

众所周知，在土耳其文学史上，归功于哈兹拉特-阿里的美言有一百多条，或多或少有两百多条被翻译或注释。上述百余篇译文和释文大多是对阿拉伯著名作家贾赫伊（al-Jāḥiẓ，卒于 255/869）编撰的《米-凯利姆》的翻译和注释，而二百多篇则是对塔巴里（Tabarī，卒于 548/1154）以《奈斯尔-勒拉里》（Nesr al-leālī，按字母顺序排列）为名编撰的约 290 篇箴言的翻译或注释。不过，也有少量从阿米迪（卒于 550/1155）的 Gurer al-hikam 中选取的箴言译本。穆罕默德-哈利斯-埃芬迪（Mehmed Hālis Efendi，卒于 1340 年/1922 年）因在苏丹阿卜杜勒哈米德二世统治时期担任哈兹内-伊-哈萨副大臣和买卖古董而闻名，他将从 Gurerü'l-hikam 中选取的 496 句阿拉伯语谚语翻译成土耳其语，并对其中的 20 到 25 句进行了简要评论，于 1324 年（1908-1909 年）以 Envârü'l-edeb 为题出版。在本研究中，在介绍了哈利斯-埃芬迪的生平和图书馆信息后，将有关作品翻译成拉丁字母和当代土耳其语，并提交读者审阅；因此，旨在出版 1995 年出版的这本小册子，其中未提及译者姓名，并简化了其语言翻译和转为拉丁字母的原始形式。

本文章由计算机程序翻译，如有差异，请以英文原文为准。

求助全文

约1分钟内获得全文求助全文

来源期刊

KÜLLİYAT Osmanlı Araştırmaları Dergisi

自引率

0.00%

发文量