Tes Yazıtı’nın Güney Yüzünün 3. Satırında Yeni Bir Deyim? İlgerü konmak

RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi Pub Date : 2024-02-20 DOI:10.29000/rumelide.1439608

Mihriban Aydin

{"title":"Tes Yazıtı’nın Güney Yüzünün 3. Satırında Yeni Bir Deyim? İlgerü konmak","authors":"Mihriban Aydin","doi":"10.29000/rumelide.1439608","DOIUrl":null,"url":null,"abstract":"Türk runik harfli eski Türk yazıtları, bugün sayısı beş yüzü aşmış, Türkçenin bilinen ilk yazılı belgeleridir. Bu metinler üzerindeki çalışmalar, Vilhelm Thomsen’in yazı sistemini çözdüğünü duyurması ve yayımlaması ile başlar. Dolayısıyla 1893 yılından bugüne kadar bu metinler üzerindeki çalışmalar artık binlerle ifade edilmektedir. Yazıtlar dönemi Türkçesinden elde edilen her bulgu, yalnızca Türkçenin türlü devirleri ve bugünkü çağdaş dönemleri hakkında bilgi vermez; bu metinler, aynı zamanda birçok bilim dalının da ilgi alanına girer. Bunun yanında bazı Asya ve Avrupa halkları hakkında da başvuru kaynakları arasında gösterilir. Bu makalede Uygur Kağanlığı’nın ilk dönemleri hakkında bilgi edinilebilen Tes Yazıtı’nın güney yüzünün 3. satırındaki ilgerü konmak ifadesinin gözden kaçmış bir deyim olabileceği öne sürüldü. Makalenin giriş bölümünün ardından birinci bölümde, önceki okuma ve anlamlandırmalara yer verildi. Bu okuma ve anlamlandırmalar üzerinde çeşitli değerlendirmelerde bulunuldu. İkinci bölümde yeni bir okuma ve anlamlandırma dikkatlere sunuldu. Ardından ilgerü konmak ifadesi hakkında değerlendirmeler yapıldı. Bir isim ve bir fiilden oluşan bu yapıda anahtar kelime kuşkusuz ilgerüdür. Bu nedenle ilgerü kelimesinin anlam dünyası hakkında bilinenler sıralandıktan ve ardından kon- fiilinin tanıkları verildikten sonra, ilgerü kon- deyiminin “doğuya yerleşmek” yerine, “önüne oturmak, başına geçmek” olarak anlamlandırılması gerektiği öne sürüldü. Bu yeni anlam ile satırın anlam bağlamının da daha anlaşılır olduğu dikkatlere sunuldu.","PeriodicalId":509346,"journal":{"name":"RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi","volume":"4 5","pages":""},"PeriodicalIF":0.0000,"publicationDate":"2024-02-20","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":"0","resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":null,"PeriodicalName":"RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi","FirstCategoryId":"1085","ListUrlMain":"https://doi.org/10.29000/rumelide.1439608","RegionNum":0,"RegionCategory":null,"ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":null,"EPubDate":"","PubModel":"","JCR":"","JCRName":"","Score":null,"Total":0}

引用次数: 0

Abstract

Türk runik harfli eski Türk yazıtları, bugün sayısı beş yüzü aşmış, Türkçenin bilinen ilk yazılı belgeleridir. Bu metinler üzerindeki çalışmalar, Vilhelm Thomsen’in yazı sistemini çözdüğünü duyurması ve yayımlaması ile başlar. Dolayısıyla 1893 yılından bugüne kadar bu metinler üzerindeki çalışmalar artık binlerle ifade edilmektedir. Yazıtlar dönemi Türkçesinden elde edilen her bulgu, yalnızca Türkçenin türlü devirleri ve bugünkü çağdaş dönemleri hakkında bilgi vermez; bu metinler, aynı zamanda birçok bilim dalının da ilgi alanına girer. Bunun yanında bazı Asya ve Avrupa halkları hakkında da başvuru kaynakları arasında gösterilir. Bu makalede Uygur Kağanlığı’nın ilk dönemleri hakkında bilgi edinilebilen Tes Yazıtı’nın güney yüzünün 3. satırındaki ilgerü konmak ifadesinin gözden kaçmış bir deyim olabileceği öne sürüldü. Makalenin giriş bölümünün ardından birinci bölümde, önceki okuma ve anlamlandırmalara yer verildi. Bu okuma ve anlamlandırmalar üzerinde çeşitli değerlendirmelerde bulunuldu. İkinci bölümde yeni bir okuma ve anlamlandırma dikkatlere sunuldu. Ardından ilgerü konmak ifadesi hakkında değerlendirmeler yapıldı. Bir isim ve bir fiilden oluşan bu yapıda anahtar kelime kuşkusuz ilgerüdür. Bu nedenle ilgerü kelimesinin anlam dünyası hakkında bilinenler sıralandıktan ve ardından kon- fiilinin tanıkları verildikten sonra, ilgerü kon- deyiminin “doğuya yerleşmek” yerine, “önüne oturmak, başına geçmek” olarak anlamlandırılması gerektiği öne sürüldü. Bu yeni anlam ile satırın anlam bağlamının da daha anlaşılır olduğu dikkatlere sunuldu.

查看原文本刊更多论文

特斯碑文南侧第 3 行中的新成语？ Ilgerü konmak

使用突厥鲁尼文字的古突厥碑文是已知最早的土耳其书面文献，至今已有五百多个。对这些文字的研究始于维尔海姆-汤姆森（Vilhelm Thomsen）宣布和出版的文字系统破译成果。因此，自 1893 年以来，对这些文字的研究现在已以千计。从碑文时期的土耳其语中获得的每一项发现不仅提供了有关土耳其语各个时期及其当代的信息，这些文字还引起了许多学科的兴趣。此外，它也是一些亚洲和欧洲民族的参考资料。本文认为，《特斯碑铭》南侧第 3 行中的 ilgerü konmak 可能是一个被忽视的成语，从该成语中可以获得有关维吾尔哈汗国早期的信息。引言之后，文章的第一部分介绍了之前的解读和解释。对这些解读和解释进行了各种评价。第二部分提出了新的解读和解释。然后，对 ilgerü konmak 一词进行了评价。在这个由名词和动词组成的结构中，关键词无疑是 ilgerü。因此，在列举了有关 ilgerü 一词含义的已知信息并给出动词 kon- 的见证之后，建议将 ilgerü kon- 一词解释为 "坐在前面，居于首位"，而不是 "定居在东方"。有了这一新的含义，该行的上下文含义就更容易理解了。

本文章由计算机程序翻译，如有差异，请以英文原文为准。

求助全文

约1分钟内获得全文求助全文

来源期刊

RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi

自引率

0.00%

发文量