Türkiye’nin farklı coğrafik bölgelerinde süpürge yapımında kullanılan bitkiler üzerine etnobotanik bir çalışma

Biological Diversity and Conservation Pub Date : 2023-08-31 DOI:10.46309/biodicon.2023.1300299

Fatih Satil, S. Selvi̇

{"title":"Türkiye’nin farklı coğrafik bölgelerinde süpürge yapımında kullanılan bitkiler üzerine etnobotanik bir çalışma","authors":"Fatih Satil, S. Selvi̇","doi":"10.46309/biodicon.2023.1300299","DOIUrl":null,"url":null,"abstract":"Bu çalışmada; Türkiye’de geçmişten günümüze değin yerel insanların süpürge yapımında kullandığı doğal bitkilerin kayıt altına alınması amaçlanmıştır. Çalışma 2019-2022 yılları arasında Türkiye'nin farklı coğrafik bölgelerinden seçilen 15 ilde yürütülmüş ve 120 kaynak kişiyle yüz yüze görüşmeler yapılmıştır. Çalışma sonucunda, 32 familyaya ait 69 bitki taksonunun süpürge yapımında kullanıldığı tespit edilmiştir. Süpürge olarak kullanılan bitkilerin çoğunluğu Asteraceae familyasından (8 takson) olup bunu Amaranthaceae (6 takson) ve Fabaceae (6 takson) familyaları takip etmektedir. Yerel halkın süpürge olarak en çok kullandığı bitkiler; Bassia scoparia (Ateştopu), Artemisia scoparia (Karasüpürge), Erica arborea (Funda), Spartium junceum (Katırtırnağı), Hypericum empetrifolium (Çobanyaprağı), Phillyrea latifolia (Akçakesme), Sorghum bicolor (Süpürgedarısı), Sorghum halepense (Ekinsüpürgesi) ve Osyris alba (Morcak) olduğu gözlenmiştir. Yerel halkın bitkilerden yapılan süpürgeleri daha çok evlerin avlu ve bahçelerini temizlemek amacıyla kullandığı (49 takson), bunu ahır (3 takson) ve fırın (3 takson) temizliği için kullanılan süpürgelerin takip ettiği görülmüştür. Süpürge yapımında bitkilerin daha çok toprak üstü (38 takson) kısımlarının kullanıldığı; bunu, dallar (19 takson), tüm bitki (7 takson), püskül ( 2 takson) ve filiz (2 takson) kısımlarının takip ettiği belirlenmiştir. Eskiye oranla talep azlığına düşen bitkilerden yapılan doğal süpürgeler şehir hayatında en çok avlu, balkon ve bahçelerde kullanılan bir araç olarak kullanımını kısmen sürdürebilmektedir. Bununla birlikte kırsal mahallelerde çok farklı bitki türlerinden yapılan doğal süpürgelerin halen kullanıldığı da görülmektedir.","PeriodicalId":127990,"journal":{"name":"Biological Diversity and Conservation","volume":"26 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.0000,"publicationDate":"2023-08-31","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":"0","resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":null,"PeriodicalName":"Biological Diversity and Conservation","FirstCategoryId":"1085","ListUrlMain":"https://doi.org/10.46309/biodicon.2023.1300299","RegionNum":0,"RegionCategory":null,"ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":null,"EPubDate":"","PubModel":"","JCR":"","JCRName":"","Score":null,"Total":0}

引用次数: 0

Abstract

Bu çalışmada; Türkiye’de geçmişten günümüze değin yerel insanların süpürge yapımında kullandığı doğal bitkilerin kayıt altına alınması amaçlanmıştır. Çalışma 2019-2022 yılları arasında Türkiye'nin farklı coğrafik bölgelerinden seçilen 15 ilde yürütülmüş ve 120 kaynak kişiyle yüz yüze görüşmeler yapılmıştır. Çalışma sonucunda, 32 familyaya ait 69 bitki taksonunun süpürge yapımında kullanıldığı tespit edilmiştir. Süpürge olarak kullanılan bitkilerin çoğunluğu Asteraceae familyasından (8 takson) olup bunu Amaranthaceae (6 takson) ve Fabaceae (6 takson) familyaları takip etmektedir. Yerel halkın süpürge olarak en çok kullandığı bitkiler; Bassia scoparia (Ateştopu), Artemisia scoparia (Karasüpürge), Erica arborea (Funda), Spartium junceum (Katırtırnağı), Hypericum empetrifolium (Çobanyaprağı), Phillyrea latifolia (Akçakesme), Sorghum bicolor (Süpürgedarısı), Sorghum halepense (Ekinsüpürgesi) ve Osyris alba (Morcak) olduğu gözlenmiştir. Yerel halkın bitkilerden yapılan süpürgeleri daha çok evlerin avlu ve bahçelerini temizlemek amacıyla kullandığı (49 takson), bunu ahır (3 takson) ve fırın (3 takson) temizliği için kullanılan süpürgelerin takip ettiği görülmüştür. Süpürge yapımında bitkilerin daha çok toprak üstü (38 takson) kısımlarının kullanıldığı; bunu, dallar (19 takson), tüm bitki (7 takson), püskül ( 2 takson) ve filiz (2 takson) kısımlarının takip ettiği belirlenmiştir. Eskiye oranla talep azlığına düşen bitkilerden yapılan doğal süpürgeler şehir hayatında en çok avlu, balkon ve bahçelerde kullanılan bir araç olarak kullanımını kısmen sürdürebilmektedir. Bununla birlikte kırsal mahallelerde çok farklı bitki türlerinden yapılan doğal süpürgelerin halen kullanıldığı da görülmektedir.

查看原文本刊更多论文

关于土耳其不同地理区域用于制作扫帚的植物的人种植物学研究

本研究旨在记录土耳其当地人从过去到现在用于制作扫帚的天然植物。研究于 2019-2022 年间在土耳其不同地理区域的 15 个省份进行，对 120 名信息提供者进行了面对面访谈。研究结果表明，有隶属于 32 个科的 69 种植物分类群被用于制作扫帚。大多数用作扫帚的植物来自菊科（8 个类群），其次是苋科（6 个类群）和豆科（6 个类群）。据观察，当地人最常使用的扫帚植物是火球草（Bassia scoparia）、黑扫帚（Artemisia scoparia）、石楠（Erica arborea）、芒草（Spartium junceum）、牧人叶（Hypericum empetrifolium）、白扫帚（Phillyrea latifolia）、高粱扫帚（Sorghum bicolor）、高梁扫帚（Sorghum halepense）和白苣苔（Osyris alba）。据观察，当地人大多用植物制成的扫帚打扫房屋的庭院和花园（49 个分类群），其次是打扫谷仓（3 个分类群）和烤箱（3 个分类群）。据测定，植物的地上部分（38 个类群）主要用于制作扫帚，其次是枝条（19 个类群）、整株植物（7 个类群）、穗（2 个类群）和嫩枝（2 个类群）。与过去相比，用植物制作的天然扫帚的需求量有所减少，但在城市生活中，天然扫帚仍可部分地作为一种工具继续使用，主要用于庭院、阳台和花园。不过，我们也可以看到，在农村地区，许多不同种类的植物制成的天然扫帚仍在使用。

本文章由计算机程序翻译，如有差异，请以英文原文为准。

求助全文

约1分钟内获得全文求助全文

来源期刊

Biological Diversity and Conservation

自引率

0.00%

发文量