The Term of Gregorian Zone Kipchak Turkish Based on the Text of Tore Bitiki

Marmara Türkiyat Araştırmaları Dergisi Pub Date : 2023-10-18 DOI:10.16985/mtad.1362371

Soner Atalan

{"title":"The Term of Gregorian Zone Kipchak Turkish Based on the Text of Tore Bitiki","authors":"Soner Atalan","doi":"10.16985/mtad.1362371","DOIUrl":null,"url":null,"abstract":"Töre Bitiği, Gregoryan Kıpçakların hayatlarını düzenleyen, toplumsal ilişkilerini belirleyen bir hukuk metnidir. Mihitar Goş tarafından 12. yüzyılda Hay diliyle yazılan Dadastan Girk (Yargı Kitabı) 1518-1519 yılları arasında Hay dilinden Latinceye, 1523 yılında Kral I. Zigmont himayesinde Latinceden Lehçeye ve aynı tarihte Lehçeden Gregoryan Muhiti Kıpçak Türkçesine tercüme edilmiştir. Bu tercüme sırasında, Dadastan Girk’in giriş bölümü ve 98 maddesi Hay dilinden Kıpçak Türkçesine doğrudan tercüme edilmiş ve bu bölümlere ek olarak 24 madde Gregoryan Kıpçaklar tarafından Kıpçak Türkçesi ile eklenmiştir. Bu 24 ek madde dışında, Yargılama Usulü Yasaları bölümü tamamıyla Gregoryan Kıpçaklar tarafından yazılmıştır. Bu sayede Töre Bitiği metni sadece tercüme bir metin değil aynı zamanda Gregoryan Kıpçaklar tarafından yeniden oluşturulmuş bir metin olma özelliği kazanmıştır. Bu çalışmada önce, Gregoryan Kıpçaklar, Kıpçakların Gürcü ve Haylarla ilişkileri, Töre Bitiği’nin oluşum süreci, nüshaları ve içeriği hakkında bilgiler verilmiştir. Sonrasında, metninde eserin dili hakkında yazılan açıklamalar ve eserdeki millet ve dil ayrımları incelenmiştir. Bu metinde yer alan dil ve millet bilgileri aynı dille yazılan diğer eserlerdeki bilgiler ile birlikte değerlendirilmiştir. Bu bilgiler ışığında bu eserlerin yazıldığı dilin Gregoryan Muhiti Kıpçak Türkçesi terimi ile isimlendirilmesinin gerekçeleri sunulmuştur.","PeriodicalId":320054,"journal":{"name":"Marmara Türkiyat Araştırmaları Dergisi","volume":"205 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.0000,"publicationDate":"2023-10-18","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":"0","resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":null,"PeriodicalName":"Marmara Türkiyat Araştırmaları Dergisi","FirstCategoryId":"1085","ListUrlMain":"https://doi.org/10.16985/mtad.1362371","RegionNum":0,"RegionCategory":null,"ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":null,"EPubDate":"","PubModel":"","JCR":"","JCRName":"","Score":null,"Total":0}

引用次数: 0

Abstract

Töre Bitiği, Gregoryan Kıpçakların hayatlarını düzenleyen, toplumsal ilişkilerini belirleyen bir hukuk metnidir. Mihitar Goş tarafından 12. yüzyılda Hay diliyle yazılan Dadastan Girk (Yargı Kitabı) 1518-1519 yılları arasında Hay dilinden Latinceye, 1523 yılında Kral I. Zigmont himayesinde Latinceden Lehçeye ve aynı tarihte Lehçeden Gregoryan Muhiti Kıpçak Türkçesine tercüme edilmiştir. Bu tercüme sırasında, Dadastan Girk’in giriş bölümü ve 98 maddesi Hay dilinden Kıpçak Türkçesine doğrudan tercüme edilmiş ve bu bölümlere ek olarak 24 madde Gregoryan Kıpçaklar tarafından Kıpçak Türkçesi ile eklenmiştir. Bu 24 ek madde dışında, Yargılama Usulü Yasaları bölümü tamamıyla Gregoryan Kıpçaklar tarafından yazılmıştır. Bu sayede Töre Bitiği metni sadece tercüme bir metin değil aynı zamanda Gregoryan Kıpçaklar tarafından yeniden oluşturulmuş bir metin olma özelliği kazanmıştır. Bu çalışmada önce, Gregoryan Kıpçaklar, Kıpçakların Gürcü ve Haylarla ilişkileri, Töre Bitiği’nin oluşum süreci, nüshaları ve içeriği hakkında bilgiler verilmiştir. Sonrasında, metninde eserin dili hakkında yazılan açıklamalar ve eserdeki millet ve dil ayrımları incelenmiştir. Bu metinde yer alan dil ve millet bilgileri aynı dille yazılan diğer eserlerdeki bilgiler ile birlikte değerlendirilmiştir. Bu bilgiler ışığında bu eserlerin yazıldığı dilin Gregoryan Muhiti Kıpçak Türkçesi terimi ile isimlendirilmesinin gerekçeleri sunulmuştur.

查看原文本刊更多论文

基于托尔-比提基文本的格里高利区基普恰克土耳其语术语

托勒-比提吉》是一部规范格里高利基普恰克人生活并决定其社会关系的法律文本。判决书》（Dadastan Girk）由米希塔尔-戈什（Mihitar Gosh）于 12 世纪用海尔语撰写，1518-1519 年间从海尔语翻译成拉丁语，1523 年在齐格蒙特一世国王的赞助下从拉丁语翻译成波兰语，并于同日从波兰语翻译成格里高利居民区的基普恰克土耳其语。在这次翻译过程中，《达达斯坦-吉尔克》的导言和 98 篇文章直接从海伊语翻译成了基普恰克土耳其语，格里高利基普恰克人用基普恰克土耳其语为这些部分增加了 24 篇文章。除了这 24 条补充条款外，《司法程序法》部分完全由格里高利科普特人撰写。因此，《托勒比提吉》不仅是一个翻译文本，也是一个由格里高利基普恰克人重建的文本。在本研究中，首先介绍了有关格里高利基普恰克人的信息、基普恰克人与格鲁吉亚人和凯伊人的关系、《托列-比蒂吉》的形成过程、其副本和内容。然后，分析了文本中对作品语言的解释以及作品中民族和语言的区别。该文本中的语言和国籍信息与其他同种语言作品中的信息一起进行了评估。根据这些信息，提出了用格里高利邻里基普恰克土耳其语来命名这些作品所使用语言的原因。

本文章由计算机程序翻译，如有差异，请以英文原文为准。

求助全文

约1分钟内获得全文求助全文

来源期刊

Marmara Türkiyat Araştırmaları Dergisi

自引率

0.00%

发文量