İnsan Hakları ve Siyasi Devletçilik: Tek Parti Dönemi Üzerine Bir Değerlendirme

Abstract

İnsan hakları anlayışı, insanlar arasındaki dil, din, kültür, ırk gibi farklar dikkate alınmaksızın bireysel hak ve özgürlüklerin tesis edilmesi gerektiğini savunur. Siyasi devletçilik ise resmi ideolojik uygulamalara alan açan ve meşruiyet kazandırmaya çalışan bir anlayıştır. Siyasi devletçilik, devlet merkezli yaklaşımıyla bireyi resmi ideolojinin sınırlarına hapsederek toplumda devletçi bir zihniyet inşa ederken, insan hakları anlayışı birey merkezli hareket eder ve devlete sınırlarını hatırlatır. Türkiye’nin tek parti dönemi, devletçi zihniyetin insan hakları anlayışına baskın geldiği bir dönemdir. Tek parti döneminde inşa edilen resmi ideoloji, zamanla kurumsallaşmış ve rejimin temeline yerleştirilmiştir. Bu çalışmada öncelikle devletçi zihniyet ve insan hakları teorik açıdan özetlenmiş, daha sonra, Türkiye’nin tek parti dönemi özelinde bu iki olgu arasındaki ilişki incelenmiştir. Çalışmada, devletçi yaklaşımın tek parti döneminde inşa edilen resmi ideolojiden beslendiği savunulmuş ve bu dönemdeki siyasi devletçiliğin sebep olduğu insan hakları sorununa dikkat çekilmiştir.