Rekabet stratejilerinin firma performansına etkisi

Abstract

Firmaların faaliyet gösterdikleri pazarlarda rakiplerine üstünlük sağlayabilmeleri için uygun rekabet stratejileri belirlemeleri gerekir. Rekabet, rakiplere karşı üstünlük çabasını; strateji, doğru kararlar alma ve pazarda konumlanmayı ifade eder. Firmalara yönelik geliştirilen stratejilere ise rekabet stratejileri denir. Bu araştırma, Van ilinde faaliyet gösteren KOBİ statüsündeki firmalar üzerine yapılmıştır. Araştırmanın amacı, firmalarda uygulanan rekabet stratejilerinin firma performansına etkisini ortaya koymak ve rekabet avantajında hangi stratejinin daha fazla tercih edildiğini belirlemektir. Araştırmanın örneklemi Van’da faaliyet gösteren 359 adet KOBİ’den oluşmaktadır. Firmalar hakkındaki bilgiler anket yöntemi ile toplanmış ve analizler SPSS 23 ve AMOS 24 ile yapılmıştır. Firmaların uyguladıkları rekabet stratejilerini belirlemek için Yamin vd. (1999)’nin geliştirdiği Jenerik Strateji Ölçeği kullanılmıştır. Bu ölçekte Hatipoğlu (2011)’nun Türkçe’ye uyarladığı ifadeler yer almaktadır. Firma performansını ölçmek için Eroğlu (2003)’nun Firma Performans Ölçeği kullanılmıştır. Katılımcıların ve firmaların özelliklerine ilişkin tanımlayıcı frekans analizleri yapılmış, normallik dağılımı analizi, doğrulayıcı faktör analizi, korelasyon ve regresyon analizleri kullanılmıştır. Araştırma sonucunda elde edilen veriler analiz edildiğinde rekabet stratejilerinin firma performansı üzerinde etkileri olduğu görülmüştür. Buna göre, rekabet stratejilerinin firma performansı üzerinde pozitif yönlü ve anlamlı bir etkisinin olduğu ve uygulanan rekabet stratejilerinin firma performansını artırdığı belirlenmiştir. Araştırma sonucunda, firma performansında meydana gelen pozitif yönlü artışın rekabet stratejilerinin uygulanmasından kaynaklandığı ortaya konmuştur. Araştırma evreninde yaptığımız çalışma sonucunda, Porter’ın rekabet stratejileri boyutlar düzeyinde incelendiğinde, firmaların maliyet liderliği stratejisini daha fazla tercih ettikleri ve maliyet liderliği stratejisinin firma performansına daha fazla etki ettiği görülmüştür. Odaklanma stratejisinin maliyet liderliği stratejisine göre firma performansına daha az etki ettiği görülmüştür. Buna karşın, farklılaştırma stratejisinin firma performansı üzerinde anlamlı bir etkisi olmadığı tespit edilmiştir. Farklılaştırma stratejisinde çıkan sonucun bölgenin dinamikleri, çevresel faktörler, firma yapısı ve büyüklüğü gibi nedenlerden kaynaklandığı düşünülmektedir.