BULGARİSTAN ORTA RODOP TÜRK AĞIZLARINDA ÜNLÜLER

Abstract

Bu çalışmanın amacı, Bulgaristan’daki Orta Rodoplar bölgesinde konuşulan Türk ağızlarında kullanılan ünlü seslerin özelliklerini dil araştırmacılarının dikkatine sunmaktır. Çalışma kapsamında bölgede yer alan altı köyden toplam 43 kişi ile yapılan mülakatların ses kayıtları Türk Dil Kurumu transkripsiyon sisteminde belirtilen işaretler kullanılarak deşifre edilmiş ve metinler oluşturulmuştur. Araştırılan bölge ağızlarında Standart Türkçedeki ünlülerden farklı olan ünlüler ele alınmıştır. Her bir ünlü ile ilgili kullanım sıklığıyla ve örneklerle kelimedeki konumu açıklanmıştır. Daha sonra ünlü uyumları ve ünlülerle ilgili ses olayları incelenmiş ve örnekler verilmiştir. Sonuç bölümünde inceleme sonuçlarına maddeler hâlinde yer verilmiştir. Bulgaristan’da konuşulan Türk ağızları, 20. yüzyılın ilk yıllarından beri bilim insanlarının ilgi konusu olmuştur. 1950’lere kadar D. Gacanov, V. A. Moşkov, T. Kowalski, N. K. Dimitriev, G. Nemeth, J. Eckman gibi önde gelen dil araştırmacıları genellikle kuzey ve kuzeydoğu Bulgarsitan’da konuşulan Türk ağızlarını araştırmış ve bu konularla ilgili bilimsel yayınlar yapmışlardır. 1950’lerden sonra G. Hazai, M. Şiraliev, M. Mollova, H. Süleymanoğlu Yenisoy gibi önemli bilim insanları ülkenin güneyinde de dil araştırmaları yapmışlardır. Bu araştırmalar genellikle Doğu Rodop Türk ağızlarının ele alındığı araştırmalardır. Rodop Dağlarının büyük bir kısmı Bulgaristan’ın güney sınırları içerisinde bulunmaktadır. Doğu Rodoplar, Türk nüfusunun en yoğun olduğu bölgedir. Dolayısıyla dilbilimcilerin daha çok dikkatini çekmiş ve bölgede konuşulan Türk ağızları daha çok araştırılmıştır. Batı ve Orta Rodop bölgelerinde daha az Türk nüfusu olması nedeniyle burada konuşulan Türk ağızlarını konu alan bilimsel çalışmalar kısıtlıdır. Bulgaristan’daki Orta Rodop Türk Ağızlarını ele alan bilimsel nitelikte ve kapsamlı bir çalışma bulunmamaktadır.