Odpowiedzialność karna za przestępstwa związane z nielegalnym przeprowadzeniem eksperymentu medycznego

Abstract

W 2021 roku doszło do istotnej nowelizacji przepisów dotyczących eksperymentów medycznych. W szczególności zmieniono rozdział 4 ustawy z dnia 5 grudnia 1996 roku o zawodach lekarza i lekarza dentysty (Dz. U. z 2023 r. poz. 1516), w którym dookreślono przesłanki prawnie relewantnej zgody uczestnika eksperymentu lub innych podmiotów, które wyrażają stanowisko w jego imieniu. Ponadto opisano procedury związane z opiniowaniem projektu badawczego przez tzw. komisję bioetyczną. Jej członkowie zostali zobowiązani do zachowania poufności w zakresie informacji uzyskanych w związku z pełnioną funkcją. Normy te zostały zabezpieczone sankcjami karnymi, określonymi w znowelizowanym art. 58 ustawy. Wprowadzono do niego nowe typy rodzajowe czynów zabronionych, przede wszystkim ukierunkowane na ochronę prawa do samostanowienia probanta, dobrowolności udziału w eksperymencie oraz poufności danych przedstawionych przez eksperymentatorów-wnioskodawców komisjom bioetycznym. Unormowania te uzupełniają istniejące dotąd luki w karnoprawnej ochronie tych wartości. W artykule omówiono systematycznie typy rodzajowe czynów zabronionych, które zostały spenalizowane w art. 58 ust. 4-6 powołanej ustawy. Przedstawiono ich przedmiot ochrony, stronę przedmiotową, podmiot, stronę podmiotową, karalność i potencjalne zbiegi z innymi przepisami. Wskazano też uzasadnienie historyczno-dogmatyczne wprowadzenia tych regulacji.