Iskustva populacione politike u svetu relevantna za odgovor na demografske probleme Srbije

Abstract

Rad predstavlja sintezu iskustava populacione politike u svetu u dvadesetom veku. Prezentirane su mortalitetna politika, politika prema fertilitetu, politika prema starima i migratorna politika. Program akcije usvojen na kairskoj konferenciji posmatran je u kontekstu novih pristupa populacionoj politici. Politici u oblasti fertiliteta stanovništva je posvećen najveći deo ovog priloga, pre svega, zbog toga što je ona u najvećoj meri demografska politika i politika sa najviše nedoumica. Specifičnost problema rađanja u Srbiji uslovila je obuhvat iskustava razvijenih i nerazvijenih zemalja. Dat je što konkretniji izraz principa, ciljeva i mera. Obrađeno je i pitanje efikasnosti odnosno razlozi izostavljanja željenih efekata. Analiza je pokazala da osobine i rezultati dosadašnje politike u oblasti fertiliteta stanovništva i mere koje se predlažu za sledeće decenije otkrivaju krupne probleme koji se gotovo graniče sa nemoći i u razvijenim zemljama i u zemljama u razvoju, za razliku od mortalitetne i migratorne politike i političkog odgovora na starenje populacije. Pored nesumnjivog napretka u kvalitativnom smislu - rasprostranjenost, postavljena načela, principi i ciljevi, izgrađen institucionalni okvir - natalitetna politika nije dovoljno efikasna da reši populacioni problem. Akcije u prilog rađanja odnosno njegovog ograničavanja moraju biti intenzivnije, celovitije i istraživačke. Ekonomski razvoj koji bi respektovao demografski faktor u svetu koji se razvija i populaciona edukacija u razvijenom svetu se nameću kao mogući novi pravci politike. Međutim, veliki i možda najsloženiji problem koji populaciona politika treba da savlada nalazi se u sferi svesti - državnoj, političkoj, društvenoj i individualnoj.