A Study on Translanguaging Behaviors of Turkish-Danish Bilingual Students in Turkish Lessons

Abstract

Özet Danimarka Krallığı, kuzeybatı Avrupa’da bulunan ve Türk göçmen nüfusunun bulunduğu Avrupa Birliği üyesi bir devlettir. Larsen (2008)’e göre yaklaşık 70 bin Türk göçmeni barındıran bir coğrafyadır. Dışişleri Bakanlığı (2023) güncel verilerine göre ise göçmenlerin sayısı 75 bin kişi olmakla beraber ülkedeki en büyük göçmen grubunu oluşturmaktadır. Bu belirtilen göçmenler içerisinde Türk çocukları, genel olarak iki dillilik özellikleri barındırmaktadır. Danimarka’da iki dilli Türk göçmen çocukları hakkında birden fazla araştırma yapılmış, diller ötesiliğin bir boyutu olan kod değiştirmeyi gerçekleştirdikleri gözlenmiştir (Can, Jorgensen ve Holmen. 1999; Bican ve Demir, 2018; Deveci, 2010; Moller, Jorgensen ve Holmen, 2014). Bu açıdan kod değiştirme, iki dilli bireylerin cümleler arasında geçiş yaptığında ya da aynı cümle içinde ikinci dile geçiş yaptığı zaman oluşan bir söylem türü olarak tanımlanır (Jacobson, 1976). Diller ötesilik ise ülkemizde daha az araştırılan bir alan olmakla birlikte iki dilli insanların anlam oluşturmak, iletişim kurmak amaçlı dilsel kaynakları, iki dilde akıcı olarak bireyin kullanmasıdır (Garcia ve Li, 2014). Diller ötesiliğin aynı zamanda kod değişiminden ayrılan noktaları vardır; Karaca’nın (2019) tabirine göre dil geçişinin (diller ötesilik) iki farklı dil yapısı arasında gidip gelmek anlamına gelmemesi, daha çok iki dili bir arada kullanarak etkili bir iletişim kurmaya çalışması ile anlaşılır (Karaca, 2019). Bu araştırmanın amacı Danimarka’da yaşayan iki dilli göçmen kökenli dört çocuğun Türkçe derslerindeki diller ötesilik davranışlarını gözlemleyerek Türkçe dışında bir dile başvurma sıklığını ve hangi durumlarda ve hangi şekilde başvurduğunu anlamaktadır. Çalışma yöntem olarak sınırlı bir sistemin derinlemesine ele alındığı vaka çalışması yöntemiyle incelenecektir. (Merriam, 2018). Vaka çalışması, veri toplama araçlarının (gözlemler, görüşmeler, görsel-işitseller, dokümanlar, raporlar) kullanıldığı nitel bir yöntemdir (Creswell, 2007). Araştırmada veriler yönteme uygun şekilde, Kopenhag’da yaşayan ve Türkçe derslerine katılan 10-14 yaşındaki Türkçe-Danca iki dilli öğrenicilerin ders esnasında sergilediği diller ötesilik davranışları beş ay boyunca gözlemlenerek toplanmıştır. Çalışmanın sınırlılığı dolayısıyla yalnızca ilk ve son dersteki veriler kullanılacaktır. Karaca (2019), Yuvayapan (2019), Nambisan’ın (2014) geliştirmiş karma ölçekler geliştirilerek diller ötesiliğe yönelik; soru sorma, cevaplama, dil bilgisi açıklamaları yapma, ödev yapma, ders dışı konuşma unsurları hakkında veriler toplanmıştır. Bu verilere ek olarak diller ötesiliğin isim odaklı kelimelerde, tanımları destekleme yoluyla, dijital kullanımlarda ya da dili pratikleştirme amacıyla kullanıldığına yönelik bulgulara rastlanmıştır. Bu bulgulardan yola çıkarak bazı araştırmaların eriştiği sonuçlarla benzer özellikler görülmüş ve ortak bir kanı olarak göçmen çocukların kendini ifade etmede ve dili etkin kullanmada diller ötesilik yaklaşımının önemli yerinin olduğu tespit edilmiştir (Carroll ve Van den Hoven,2017; Mısır ve Öztürk, 2022; Garcia ve Li, 2014).