Peygamî’nin Fîrûz Şâh-nâme’sinden Hareketle Halk Hikâyesi ve Çeşitleri

RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi Pub Date : 2023-12-20 DOI:10.29000/rumelide.1405801

Halis Aydin

{"title":"Peygamî’nin Fîrûz Şâh-nâme’sinden Hareketle Halk Hikâyesi ve Çeşitleri","authors":"Halis Aydin","doi":"10.29000/rumelide.1405801","DOIUrl":null,"url":null,"abstract":"Fîrûz-nâme, İran edebiyatının 15. yüzyılda yaşamış önemli hikâye anlatıcılarından birisi olan Peygamî mahlaslı Mevlânâ Şeyh Hacı Muhammed tarafından Dârâb-nâme ismiyle kaleme alınmış Antik İran coğrafyasının özelliklerini taşıyan sahip bir halk hikâyesidir. Eser, kendi döneminde oldukça popüler olmuş 16. Yüzyılın önemli devlet adamlarından Celâl-zâde Sâlih Çelebi tarafından Türkçeye de tercüme edilmiştir. Fars edebiyatında Sebk-i Avam denilen mahalli bir üslup bağlamında yazılan eser Fars nesrinin önemli eserleri arasında gösterilmektedir. Hikâye özelde Aynü’l-hayât ve Fîrûz Şâh arasındaki aşk hikâyesini anlatırken genelde ise olağanüstü olayları ihtiva eden bir serüven hikâyesidir. Eserde yer alan cin, peri ve ayyârî hikâyeler hikâyenin muhtevasını genişletmiştir. Birçok araştırmacı, bu hikâyeyi Aristotales’in edebî türler teorisi çerçevesinde incelemeye çalışmıştır. Bu bakış açısına göre İran halk hikâyeleri, tarihi oldukça eskiye dayanan bir hikâye anlatma geleneğinden esinlenen bağımsız bir edebî tür olarak doğmuştur. Bu edebiyat geleneğinde anlatıcı, anlatımında her zaman farklı bakış açıları ve farklı edebî kategorileri kullanır. Bu çalışmada Fîrûz-nâme hikâyesi ilk olarak edebî türler teorisi bağlamında daha sonra da eski Fars hikâyeciliği poetikası açısından incelenmeye çalışılmıştır. Makalede ilk olarak hikâyenin özeti verilmiş ve ardından Aristo’nun edebî türler teorisi hakkında teorik bilgiler kaleme alınmıştır. Çalışmanın devamında Fars hikâyeciliğinin poetikası ve Fîrûz-nâme hakkında yapılan çalışmaların geçmişi verilmiştir. Son olarak makalenin başlığında vadedilen inceleme yapılmaya çalışılmıştır. Bu bölümde orijinal metinden referanslar alınarak yazılan teorik bilgilerin teyidi yapılmıştır.","PeriodicalId":496790,"journal":{"name":"RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi","volume":"47 12","pages":""},"PeriodicalIF":0.0000,"publicationDate":"2023-12-20","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":"0","resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":null,"PeriodicalName":"RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi","FirstCategoryId":"0","ListUrlMain":"https://doi.org/10.29000/rumelide.1405801","RegionNum":0,"RegionCategory":null,"ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":null,"EPubDate":"","PubModel":"","JCR":"","JCRName":"","Score":null,"Total":0}

引用次数: 0

Abstract

Fîrûz-nâme, İran edebiyatının 15. yüzyılda yaşamış önemli hikâye anlatıcılarından birisi olan Peygamî mahlaslı Mevlânâ Şeyh Hacı Muhammed tarafından Dârâb-nâme ismiyle kaleme alınmış Antik İran coğrafyasının özelliklerini taşıyan sahip bir halk hikâyesidir. Eser, kendi döneminde oldukça popüler olmuş 16. Yüzyılın önemli devlet adamlarından Celâl-zâde Sâlih Çelebi tarafından Türkçeye de tercüme edilmiştir. Fars edebiyatında Sebk-i Avam denilen mahalli bir üslup bağlamında yazılan eser Fars nesrinin önemli eserleri arasında gösterilmektedir. Hikâye özelde Aynü’l-hayât ve Fîrûz Şâh arasındaki aşk hikâyesini anlatırken genelde ise olağanüstü olayları ihtiva eden bir serüven hikâyesidir. Eserde yer alan cin, peri ve ayyârî hikâyeler hikâyenin muhtevasını genişletmiştir. Birçok araştırmacı, bu hikâyeyi Aristotales’in edebî türler teorisi çerçevesinde incelemeye çalışmıştır. Bu bakış açısına göre İran halk hikâyeleri, tarihi oldukça eskiye dayanan bir hikâye anlatma geleneğinden esinlenen bağımsız bir edebî tür olarak doğmuştur. Bu edebiyat geleneğinde anlatıcı, anlatımında her zaman farklı bakış açıları ve farklı edebî kategorileri kullanır. Bu çalışmada Fîrûz-nâme hikâyesi ilk olarak edebî türler teorisi bağlamında daha sonra da eski Fars hikâyeciliği poetikası açısından incelenmeye çalışılmıştır. Makalede ilk olarak hikâyenin özeti verilmiş ve ardından Aristo’nun edebî türler teorisi hakkında teorik bilgiler kaleme alınmıştır. Çalışmanın devamında Fars hikâyeciliğinin poetikası ve Fîrûz-nâme hakkında yapılan çalışmaların geçmişi verilmiştir. Son olarak makalenin başlığında vadedilen inceleme yapılmaya çalışılmıştır. Bu bölümde orijinal metinden referanslar alınarak yazılan teorik bilgilerin teyidi yapılmıştır.

查看原文本刊更多论文

根据佩加米的《Fîrûz Shâh-nâme 》改编的民间故事及其变体

Fîrûz-nâme》是一部具有伊朗古代地理特色的民间故事，由生活在 15 世纪的伊朗文学史上最重要的故事讲述者之一梅夫拉纳-谢赫-哈奇-穆罕默德（Mevlânâ Sheikh Hacı Muhammed）以笔名佩加米 (Peygamî)，以 Dârâb-nâme 为名创作而成。这部作品还被当时非常受欢迎的 16 世纪重要政治家 Celâl-zâde Sâlih Çelebi 翻译成土耳其语。这部作品采用波斯文学中被称为 "Sebk-i Avam "的地方风格，是波斯散文的重要作品之一。故事主要讲述了艾努尔-哈亚特和菲鲁兹-沙赫之间的爱情故事，同时也是一个包含了非凡事件的冒险故事。作品中的精灵、仙女和阿伊亚里的故事扩展了故事的内容。许多研究人员试图在亚里士多德文学流派理论的框架内分析这个故事。根据这一观点，伊朗民间故事是在历史悠久的讲故事传统的启发下诞生的一种独立的文学体裁。在这一文学传统中，叙述者在叙述时总是使用不同的视角和不同的文学类别。在本研究中，我们首先从文学体裁理论的角度，然后从古波斯讲故事的诗学角度分析了 Fīrūz-nāma 的故事。首先对故事进行了概述，然后撰写了有关亚里士多德文学体裁理论的理论资料。在继续研究的过程中，介绍了波斯故事诗学和 Fîrûz-nâme 的研究历史。最后，尝试进行文章标题中承诺的分析。在这一部分中，通过参考原文所撰写的理论信息得到了证实。

本文章由计算机程序翻译，如有差异，请以英文原文为准。

求助全文

约1分钟内获得全文求助全文

来源期刊

RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi

自引率

0.00%

发文量