KAVRAMSAL SANAT PARADİGMASINDA ENSTRÜMAN YAPIMI VE POSTMODERN DUYSAL TASARIM ALANLARINA BİR YANSIMASI OLARAK SOUND SCULPTURE KAVRAMININ DÖNÜŞTÜRÜCÜ İZDÜŞÜMLERİ

Abstract

Kavramsal Sanat Paradigmasında Enstrüman Yapımı ve Postmodern Duysal Tasarım Alanlarına Bir Yansıması Olarak Sound Sculpture Kavramının Dönüştürücü İzdüşümleri ÖZ Yapıt kurma edimi üzerinden sanat, zanaat ve tasarım gibi nosyonları türeten bireyler, bu kavramları merkezlerine alan farklı disiplinlerde olduğu gibi duysal bağlamın tasarı olanaklarını da keşfetmiş ve çeşitli uygulamalar üzerinden hayata dair nice derinlikli alımlama biçimleri deneyimlemişlerdir. Bu süreç, müzik/ses üretiminden bunları gerçekleştirecekleri araçlara; müziği icra edecekleri mekânların mimarisinden, bu performansları kayıt altına alacakları teknolojilere kadar izdüşümleriyle, özellikle 19. Yüzyılın son çeyreğinden itibaren, geniş bir alana yayılan duysal tasarım çalışmalarının plastik ve görsel sanatlarla sınırlarını muğlaklaştırmış, öğelerini geçişkenleştirmiştir. Fütüristlerin sıkça örneklenen; hız, zaman ve sesle ilişkilendirdikleri üretimleri, özellikle Russolo’nun Intonarumori’leriyle, sanatsal ses çalışmalarının erkence örneklerinden birini verdiği, The Art of Noise manifestosuyla pekiştirilmiş ve belgeleştirilmiştir. Keza, Duchamp’ın 20. Yüzyılın başında Sculpture Musicale, With Hidden Noise gibi Dadacı çalışmaları Sound Object, Sound Sculpture gibi alanların tanımlanması bakımından öncü niteliktedir. Aynı yüzyılın ortalarındaysa sosyoekonomik gelişmelere koşut, yeni teknolojiler ve kavramsal arkaplan üzerinden sanatsal ses çalışmalarının tanımı ve sınırlılıkları daha da genişlemiştir. II. Dünya Savaşı sonrasında birçok alanda olduğu gibi müzik ve ses pratiklerinde de önemli dönüşümler gerçekleşmiş; bu alanların kavramsal boyutları tartışmaya açılmıştır. Özellikle 1960’lardan sonra postmodernizmin de etkisiyle Sound Art, Sound Sculpture/Object, yeni üretim ve malzeme teknolojileriyle dönüşümler deneyimleyen enstrüman tasarım alanlarıyla sound kavramı, yepyeni boyutlar kazanmış, peşi sıra yeni önermelerine kavuşmuştur. Bu makalede, önceleri salt deneysel başlayan enstrüman yapım alanlarıyla içli dışlı bir gelişim sürecinde ilerleyen ve zamanla müstakil bir üretim alanına evirilen Sound Sculpture türünün gelişimi, özellikle, 20. ve 21. Yüzyıl çağdaş sanat akımları içerisindeki konumu ve kavramsal arkaplanı irdelenecektir. Anahtar Kelimeler: Sound Sculpture, Sound Art, Enstrüman Tasarım, Kavramsallık