Putka Gölü Sulak Alanı’nda (Ardahan) elementlerin ve birincil üretim proksilerinin kirlilik ve risk değerlendirmesi

Abstract

Bu çalışmanın amacı Putka Gölü Sulak Alanı’nda (PGSA) yüzey sedimentlerinde PTE konsantrasyonlarının ve muhtemel kaynakların tespit edilmesi, ekolojik risk seviyelerinin belirlenerek gelecekte bu sulak alanın sürdürülebilirliğine katkı sağlanmasıdır. Ayrıca azot, fosfor ve diğer birincil üretim indikatörlerinin konsantrasyonunun ölçülerek organik kirlilik seviyelerinin belirlenmesidir. Çalışma için göl yüzeyinde belirlenen 8 farklı noktadan yüzey sedimenti alınmıştır. Alınan örneklerde çoklu element analizleri, Klorofil Bozunma Ürünleri (CDP), Toplam Organik Karbon (TOC), Toplam Azot (TN), Toplam Fosfor (TP), Biyojenik Silika (BSi) analizleri yapılmıştır. Ekolojik değerlendirmeler için Zenginleşme Faktörü (EF), Jeoakümülasyon İndeksi (Igeo) , Toksik Risk İndeksi (TRI), Modifiye Ekolojik Risk İndeksi (mER), Modifiye Potansiyel Ekolojik risk İndeksi (mPER) indeksleri kullanılmıştır. Değişkenlerin minimum maksimum değerleri şu şekildedir. CDP için 113,37-623,82, TOC için 10,21-29,57, TN için 0,51-0,96, TP için 0,054-0,115, BSi için 0,317-0,90, Cu için 11,70-32,88, Pb için 10,25-21,65, Zn için 44,20-75,90, Ni için 18,40-50,60, Co için 3,20-10,50, Mn için 142-331, Fe için 0,80-2,73 As için 2,30-6,70, Cd için 0,15-0,25, V 15,0-56,0, Cr için 12,40-52,40, Ti için 0,01-0,04, Al için 0,74-3,49, Tl için 0,12-0,35, Hg için 0,03-0,08 bulunmuştur. Zn, Cu, Fe, Mn, Co, As, V, Ti, Al elementleri için minimum zenginleşme tespit edilmiştir. Ni, Cd, Cr, Tl için orta düzeyde zenginleşme tespit edilirken, Pb ve Hg için ise önemli düzeyde birikim bulunmuştur. Elementlerin bütünleşik ekolojik risk seviyesini ifade eden mPER ortalama değeri 584 bulunmuştur. Çok çeşitli türlere ev sahipliği yapan bu sulak alanın korunması ve sürdürülebilirliğinin sağlanması için gölde izleme çalışmalarının devam ettirilerek ekosistem üzerindeki etkisinin takip edilmesi önerilmektedir.