Armistice of Moudros, Occupations and the Idea of Political Solution in the Turkish National Struggle on the Road to the Republic of Türkiye

Abstract

Osmanlı Devleti’ni diriltme, yaşatma, hatta büyütme özlemleriyle girilen Birinci Dünya Savaşı, 30 Ekim 1918’de imzalanan ve İtilaf Devletleri kontrolünde bir işgal dönemine girilmesine neden olan Mondros Mütarekesi ile sonuçlanmıştır. Böylelikle, Avrupa Devletleri’ne göre Osmanlı Devleti’ni nüfuz altına almak veya parçalamak yönündeki emeller için son darbeyi vurma noktasına gelinmiştir. Bu çalışmada, Mütareke döneminde hem İstanbul hem de Ankara tarafından takip edilen siyasi çözüm düşüncelerine odaklanılmış, siyasi açılımlardan elde edilenler ve edilemeyenlerin neticelerinin işgallere olan tepkiyle birlikte Millî Mücadele’ye ve sonrasında yeni bir Türk Devleti olarak Cumhuriyet’e dönüşüm süreci incelenmiştir. Amaç, Millî Mücadele ele alınırken sadece bir savaşın yapıldığı, zaferin kazanıldığı ve cumhuriyetin kurulduğu gibi klasik bir anlatımından ziyade Mütareke’nin akdinden Lozan Barış Antlaşması’nın imzalanmasına kadar her safhada ve her fırsatta savaşsız bir çözüm arayışının diplomasi yoluyla Türk tarafınca kovalanıp kovalanmadığını, savaştan çok barış için gayret gösterilip gösterilmediğini ortaya koymaktır. Çalışma; Ekim 1918-Mayıs 1919 döneminde İstanbul’daki gelişmeler, Millî Mücadele’yi ateşleyen İzmir’in işgali, Mustafa Kemal Paşa’nın Samsun’a çıkışı, Dünya’ya, İtilaf Devletleri’ne ve Payitaht’a ilk mesajların verildiği Havza ve Amasya Genelgeleri, tam bağımsızlık yolunda kararlı adımları gösteren Erzurum ve Sivas Kongreleri, son Osmanlı Mebusan Meclisi, Kurucu Meclis ve Misak-ı Millî, Sevr, Millî Mücadele ve diplomasi, Lozan Barış Antlaşması, kan, acı, fedakârlık, kahramanlık ve savaşların eseri Cumhuriyet başlıkları altında ele alınmıştır. Bu plan kapsamında genel anlamda kronolojik bir sıra takip edilmekle birlikte bazı alt başlıklarda ve özellikle savaş ve diploması alt başlığında içerik itibarıyla siyasi çözüm düşüncesine odaklanılması maksadıyla zaman zaman geri dönüşler yapılmıştır.