Cumhuriyetin 100. Yılında Şûra-yı Devlet

Abstract

İdarenin yargısal denetiminde şüphesiz ki çok önemli bir yeri bulunan Danıştay’ın geçmişi Osmanlı Devleti’ne kadar dayanmaktadır. Günümüz Danıştay’ı Osmanlı döneminde de Şûra-yı Devlet adında örgütlenmiştir. Ancak o dönemdeki konumu ve görevleri günümüz Danıştay’ından oldukça farklıdır. Osmanlıdaki kuruluş amacından oldukça uzaklaşmış ve neredeyse tek görevi yargılama yapmak olmuştur. Oysa Osmanlı’da yönetime danışma organı olarak görev yapması için kurulmuştur. Devletin tüm işlerinin görüşüleceği makam olması tasarlanmıştır. Her ne kadar idare zamanla yargısal denetime alışmış olsa da yaptığı işlerle ilgili görüş sunulmasını en azından başlangıç aşamasında istemeyecektir. Osmanlı Devleti’nde 1868 yılında kurulan Şûra-yı Devletin yönetime görüş verme görevi şu andakinden çok daha fazlaydı. Ancak zamanla bu görev sembolik olarak kalmıştır. Kanun yapma sürecine ciddi katkılar sağlaması beklenmiştir. Ancak üzerinde yaşanan siyasi çekişmeler görevini tam anlamıyla yapmasını zorlaştırmıştır. Ülkenin yönetiminde söz sahibi olması istenen bir kurumun tartışmaların odağında olması kaçınılmazdır. Zaman zaman kesintilere uğramış, zaman zaman sert eleştirilere göğüs germiş ve nihayetinde köklü bir geçmişe sahip olarak bugünlere gelmiştir. Elbette ki bu süreçte Osmanlı Dönemindeki Tanzimat sonrası reform hareketleri etkili olmakla birlikte Cumhuriyet’in ilanı ve sonraki süreçler de hem Danıştay’da hem de idari yargıda değişmelere ve gelişmelere sebep olmuştur. Kimi uygulamalar Osmanlı’dan taşınmış kimileri de Cumhuriyet’le birlikte kazanılmış ve Şûra-yı Devlet’in nüfuzuna etki etmiştir. Bu çalışmada Cumhuriyet’in yüzüncü yılında Şûra-yı Devlet, cumhuriyet kazanımları temelinde incelenmiştir.