Türk Heykel Sanatı Tarihini İstanbul Resim Ve Heykel Müzesinden Okumak

Abstract

İstanbul Resim ve Heykel Müzesi(İRHM), Atatürk’ün talimatıyla Dolmabahçe Veliaht Dairesi’nde 1937 tarihinde açıldı. Ülkemizdeki ilk plastik sanatlar müzesi olma özelliğini taşıyan İRHM’nin oluşum süreci ise bu tarihten önce başlar. Osmanlı döneminde 1882’de kurulan Sanayi Nefise Mektebinin kurulduğu yıllar bu oluşum sürecinin başlangıcıdır. Müzenin gerekliliği o zamandan hissedilmiş bunun için çeşitli girişimler başlatılmıştır. Müze koleksiyonu’nu oluşturmak için Batılı resim sanatının büyük ustalarına ait eserlerin satın alınması ve Müze-i Hümayun’da sergilenmesi için bir müze bütçesi oluşturulur. Fakat bu çaba dönemin şartları nedeniyle istenilen şekilde yapılamaz. Büyük ustaların yapıtlarını alacak yeterli para sağlanamayınca bu yapıtların kopyalar yaptırılır. Türk ressamlardan da eser alınır. Böylece “Elvah-ı Nakşiye” koleksiyonu oluşturulur. Osman Hamdi’nin bu hayali ondan sonra görevi devrelan kardeşi Halil Edhem gerçekleştirir. Edhem Bey’in çabaları sonucu 1917’de “Âsâr-ı Nakşîye Müzesi” kurulur. Halil Edhem'in önayak olduğu bütün bu girişimler, 1937'de açılacak olan İstanbul Resim ve Heykel Müzesi'nin ön aşamalarını oluşturmuştur. 1937 yılında müze, Elvah-ı Nakşiye Kolleksiyonu, Dolmabahçe Sarayı, Topkapı Sarayı Müzesi ve 50 yıllık Türk Resmi Sergisinden seçilen resimler, bakanlıklar ve diyer devlet dairelerinden toplanan üç yüze yakın eserden oluşmaktadır. Sonraki yıllarda müze yapılan sergiler ve yarışmalardan başarılı bulunan sanat yapıtları satın alma yöntemiyle koleksiyona dahil edilmiştir. Bu makale, 1883 ve 1960’li yıllar arasını kapsayan, İRHM’sinin heykel koleksiyonu ve bu koleksiyonun oluşum serüceni heykel sanat tarihi açısından ele almaktadır. Bu amaçla Türk heykelinin gelişim sürecini etkileyen faktörler müze koleksiyonunda yer alan yapıtlar üzerinden araştırılmış ve müzenin türk heykel sanatı için önemi ortaya konulmuştur. Heykel Sanatımız açısından önemli bir belleğe sahip İRHM’si heykel sanatının öğretildiği bir çok eğitim kurumuna sergilediği heykel koleksiyonu ile plastic anlatım biçimine dair geçmişten günümüze görsel bir tecrübenin aktarım ve paylaşım alanı olmuştur.