A Haremeyn Land in Ankara: The Haremeyn Waqf of Balıkhisarı

Abstract

Mekke ve Medine Müslümanlar için kutsal şehirlerdir. Çünkü Mekke’de Kâbe ve Medine’de Hz. Peygamber’in kabr-i şerifi bulunmakta ve bu şehirlerde İslam Peygamberi ve onun ashabının hatıraları yaşamaktadır. Bu nedenle İslam devletleri bu iki şehrin idâme, iâşe ve imârı için gelirlerinden önemli bir kısmı buralara tahsis etmiştir. Öyle ki bu bir gelenek haline gelmiş ve zamanla bu amaçla vakıflar kurulmuştur. Osmanlı’da bu vakıflara Haremeyn Vakıfları denmiştir. Başta Osmanlı hanedan üyeleri ve devlet ricâli olmak üzere Osmanlı tebaası tarafından da Haremeyn için vakıflar kurulmuştur. Bu vakıflardan elde edilen gelirler ise Surre Alayları denilen kervanlarla Mekke ve Medine şehirlerine takdim edilmiştir. Osmanlı ülkesinin muhtelif şehirlerinin gelirlerinin Haremeyn Vakıflarına dahil edildiği bilinmektedir. Bunlardan biri de günümüzde Ankara’nın Akyurt ilçesine bağlı Balıkhisarı’nın gelirleridir. İlk olarak II. Murad Ankara’nın Çubukabad Kazâsı’na bağlı Balıkhisarı Karyesi’nde yaptırmış olduğu köprünün ve buraya bağlı köylerin gelirlerini Haremeyn’e vakfetmiştir. Bu çalışmada bugün de halen Balıkhisarı olarak anılan bölgenin Osmanlı döneminde Haremeyn vakıflarına olan katkıları muhtelif arşiv belgelerinin incelenmesi neticesinde analize tabi tutulacaktır.