Resistance after the War

Abstract

ABSTRACTIn the turbulent summer of 1969, Dutch editors of the underground newspaper Aloha decided to establish a help and advice center for young people supposedly suppressed by “hostile” laws and authorities. The editors were inspired by the success of the Release center that opened in London in 1967, but argued the need for a Dutch Release with a different, local narrative that referred strongly to Second World War – informed discourses and experiences. This paper explains how, despite intense transnational exchanges and personal connections, Release Amsterdam became a broader-oriented and more radical Release branch that identified itself as a postwar “resistance” group.KEYWORDS: Underground pressyouth advice centersReleasecultural transfertransnational movements Disclosure statementNo potential conflict of interest was reported by the author(s).Notes1. Original quote: ‘Het doel is: Er zeker van te zijn dat mensen de wet en hun RECHTEN kennen en weten welke sociale faciliteiten er beschikbaar zijn. Te voorkomen dat minderheidsgroepen het slachtoffer worden van het bestaande rechtssysteem. Mensen met moeilijkheden te helpen.Wat is er nodig? Mensen, die er wat tijd tegenaan willen gooien; een telefoonnummer; een ruimte, die als kantoor dienst kan doen; contacten met sociologen, psychologen ed.; financiële steun.’2. Marwick, The Sixties, 788.3. RA, “The Purpose of RELEASE”.4. Stephens, Germans on drugs, 184; RA, “Inter Release bulletin no.1.”5. Coon, “We were the welfare branch,” 183.6. There are a few are exceptions, mostly written by non-historians: e.g. Faché et al., Jeugdinformatie en Advieswerk, 119–141; Gerritsen et al., Hulp in nood; De Beer, “Wij verrichten.”7. Recent examples: McAdams et al., Global 1968; Lian et al. The Routledge Handbook; Buelens, De jaren zestig.8. Ghobrial, “Introduction, seeing the world like a microhistorian,” 15–16; Magnússon et al., What is Microhistory?, 5.9. Clavin, Defining Transnationalism, 434, 438.10. Levsen et al., “Imagined transnationalism?,” 374–375.11. McMillian, Smoking Typewriters.12. Ibid., 4–5.13. De Ridder, “Bakermat van Hitweek en Uitkrant” Original quote: “waarin de nieuwe generatie niet opnieuw gemanipuleerd werd door gewetenloze zakenlieden, maar waarin ze zelf aan het woord konden komen. Dus ook geen redacteuren […] iedereen moest alles kunnen schrijven en tekenen met de garantie dat het allemaal, zonder aanzien des persoons, geplaatst zou worden.”14. De Ridder, “Bakermat van Hitweek en Uitkrant” Original quote: “Wij werken niet meer met lood. Je kunt precies de pagina ontwerpen die je wil.”15. De Ridder, “Bakermat van Hitweek en Uitkrant” Original quote “Dagbladen imiteerden onze vondsten op hun tienerpagina’s in Hitweek-stijl. Het was aandoenlijk om te zien hoe ze met lood onze vrije fotografische knip-en-plak-lay-out probeerden te evenaren.”16. McMillian, Smoking Typewriters, 6–7.17. Righart, De eindeloze Jaren zestig, 239–242.18. Interview by the author with Susan Janssen.19. Fountain, Underground, 47; Vethman, “De Telegraaf van de zogenaamde supkultuur,” 52.20. Green, All Dressed Up, 148–149.21. Interview by the author with Dick Arendshorst; Malcolm Hart [director], “William Levy. Beyond criticism” [documentary film], 4:10–5:20.22. “Ex-model Caroline Coon runs an underground with office hours,” Time (August 22, 1969).23. d’Agapeyeff, Release: a progress report, 2.24. Green, All Dressed Up, 161.25. Coon et al., The Release Report, 13.26. Interview by the author with Caroline Coon.27. Gannon, “Getting it straight,” 4:10–4:21; Greene, All Dressed Up, 190.28. Interview by the author with Caroline Coon; Coon et al., The Release Report, 11–13.29. d’Agapeyeff, Release, 2.30. Interview by the author with Caroline Coon.31. RA, Letter from Rufus Harris to Susan Janssen, May 2, 1969; RA, Postcard from Susan Janssen to Rufus Harris, April 1969; interview by the author with Susan Janssen. Interview by the author with Dick Arendshorst.32. SWC, unpublished interview with Susan Janssen; “The Only Woman I’m Interested in Liberating Is Myself,” Richi Abrams and Andrea Dworkin, March 1972; “The story of SUCK by Bill Levy,” introduction to the SWC at the IISG-website, https://iisg.amsterdam/en/news/the-complete-bill-levy-archive-suck?back-link=1 (visited July 4 2022).33. Interview by the author with Dick Arendshorst.34. Ibid.35. Interview by the author with Susan Janssen.36. Ruud Tegelaar.37. Translates as “Society for Salvation of Society”.38. Original quote: “Twintig eeuwen en langer hebben mensen gebouwd aan systemen om samen te leven. Systemen waarin geweld, onderdrukking en represailles als vanzelfsprekend zijn ingebouwd. Ondanks het feit dat al deze systemen duidelijk ernstig te kort schieten weet men niets anders te doen dan nieuwe systemen te bedenken”.39. Translates as “Dam-square sleepers.”40. RF, Call for the Dam cleanup, untitled, undated, translates as: “the memorial foundation”45-’69 for the postwar victims’; RF, Pamphlet, “Informatie over het waarom van de schoonmaakaktie”, n.d., Stichting ’45-’69 ter herdenking van de na-oorlogse slachtoffers.41. RF, “Informatie over het waarom van de schoonmaakaktie” Original quotes, 1: “hoewel het monument een symbool van vrijheid is gunnen zij [the establishment EB] deze jongeren hun vrijheid niet.,” 2: “Het afzetten van straten met overvalwagens en het uitkammen van jonge toeristen zijn methodes die ons doen denken aan de oorzaak waarom het nationaal monument juist in Amsterdam staat.,” 3: “de razzia’s zijn al in volle gang. Elke nacht worden bepaalde stadsgedeelten afgezet (zijn dit dan de nieuwe ghetto’s) om jongeren af te voeren zonder enige wettelijke motivering.”42. Translates as “To sleep with a boot on your neck.”43. Original quote: “die maar gevaar opleverden voor de openbare orde, de rust en de Nationale veiligheid.”44. Original quote: “o.a. de joden.”45. Original quote: “NU WORDT DE ZELFDE REGELING OP DE ZELFDE MANIER GEBRUIKT TEGEN LANGHARIGEN.”46. Original quote: “We kennen deze praktijken al langer dan vandaag! LANGHARIGEN ZIJN GEWOON DE NIEUWE JODEN!.”47. Van der Heijden, Dat nooit meer, 330, 334, 398; Pas, Imaazje, 79–80.48. Interview by the author with Geert Mak, a former volunteer of Release Amsterdam.49. Original quote: “Maar ook in Nederland bestaat het gevaar dat de reactie op democratiseringseisen en het ontstaan van nieuwe normen voor individueel en sociaal gedrag niet het scheppen van daaraan aangepaste democratische structuren en van nieuwe rechtsnormen zal zijn, maar het pogen om die nieuwe eisen en normen te onderdrukken”.50. Original quotes: “De rechtsorde wordt nog steeds gebruikt om moraal af te dwingen” and “maar ook hier dreigt een periode van veel conflict, veel repressie en weinig vooruitgang bij het zo hoog nodige experimenteren met nieuwe structuren”.51. Original quote: “Een dergelijke organisatie zou bijstand moeten kunnen bieden aan iedereen die in moeilijkheden komt omdat hij zich inzet voor de politieke eisen of leeft volgens nieuwe normen”.52. Interview by the author with Godfried van Benthem van den Bergh, May 26, 2021; Van Benthem van den Bergh, De ideologie, 1; Donkers, “In gesprek met … ,” 210–213.53. Original quote: “een volstrekt gesloten systeem dat iedere nuance veroordeelt als naïviteit. De ideologie van het anti-communisme is een soort duivelsleer; de tegenstander heeft altijd de slechts denkbare bedoelingen. […] Er is geen nuance meer mogelijk, wanneer het communisme, de duivel, voor de deur staat”.54. Van Benthem van den Bergh, “Studenten en politiek,” 51–70.55. Van Benthem van den Bergh, “Orde terreur en verdringing,” 3. Original quote: “dezelfde orde waaruit de gruwelen van het nationaal-socialisme zijn voortgekomen. Vietnam, Brazilië, Griekenland zijn de recentste gevallen waar die orde zich transformeert in een terreurbewind om de dreiging van werkelijke bevrijding af te wenden”.56. Ibid. 4. Original quote: “De bevrijding van mocht geen bevrijding tot worden, zoals de besten uit het verzet hadden gehoopt. De nieuwe orde was verdreven tot herstel van de oude orde. Nederland herrezen.”57. Ibid., 9.58. Van der Heijden, Dat nooit meer, 414–421.59. Corthals, De geschiedenis, 6.60. Original quotes: “de leer van communicatie en besturing,” “de wereld heel rot in elkaar zit.,” “Er is geen ware communicatie.,” “een geheel nieuwe wereld,” “Helemaal opnieuw beginnen met erg lief zijn voor de jeugd”.61. ASUV, “Aan de leden en belangstellenden der vereniging U-Vrij, 26 november 1969;” AGT, “Beknopt verslag oriëntatievergadering 6 aug. 1969”.62. AGT, “Beknopt verslag” Original quote: “a) de juridische bescherming van individuele vrijheden, b) het verstrekken van adviezen, financiele steun en velerlei bijstand (bij. Naar het model van ‘Release’ in Engeland), c) het verzamelen, verwerken en verbreiden van informatie; d) het coördineren van de activiteiten van informele aktiegroepen voor de uitbereiding van de democratische rechten.”De meest doeltreffende structuur zou waarschijnlijk zijn: a) een permanent (telefonisch) bereikbaar centraal buro voor advies, bijstand en informatieverwerking; b) een stichting voor de bundeling der juridische activiteiten; c) een vereniging met regionale en locale afdelingen ter organisatie van een achterban. […] [T]ot de activiteiten zouden o.m. kunnen worden gerekend: bijstand buitenlandse arbeiders; uitzettingen; BVD; Damslapers; opsporen misstanden overheidshandelen en bedrijfsleven; het gevoel stimuleren “dat men rechten heeft;” ruchtbaarheid geven aan gevallen; proefprocessen aanspannen en jurisprudentie in moderner richting stuwen.’63. Translates as “Union for Freedom Rights.”64. AGT, “beknopt verslag”.65. Translates as “the committee to set up a Union for Freedom Rights.”66. RF, “beknopt verslag vergadering comité ter oprichting van een unie voor vrijheidsrechten, U-Vrij, op 9 sept. T.H.V. M. Luning en L. Esmeijer, A’dam,” 1.67. RF, “beknopt verslag (…) 9 sept.,” 3.68. AGT, “Plenaire vergadering van comité, belangstellenden en introducés op donderdag 2 oktober 1969 in de vergaderruimte van de Mozes-en-Aäronkerk, Amsterdam;” ASUV, “Besluitenlijst plenaire vergadering dd 23 okt. 1969, café ‘De Prins,’ Amsterdam”.69. ASUV, “nota door André Schmidt, 16 oktober 1969;” original quote: UVRIJ onderkent dat de “gevestigde orde” zowel door special ingrepen van hiertoe te rekenen individuen en organen, als door haar aard de neiging vertoont de vrijheden en vrijheidsrechten van anderen -meer in het bijzonder de nieuwe generaties- stelselmatig te korten. […] UVRIJ acht het vanzelfsprekend dat mede onder invloed van de toenemende informatie en communicatie een drang en ontwikkeling naar zelfbeheer ontstaat. In de dynamische maatschappij-ontwikkeling acht UVRIJ toetsing aan historische normen (hoe gebruikelijk ook) alleszins verwerpelijk. UVRIJ legt het accent op het vooruitzien.70. Ibid. Original quote: “Maak 1970 het eerste jaar van de Vrijheid: UVRIJ”.71. Ibid. Original quote: “We leven thans nagenoeg 25 jaar na het einde van de Tweede Wereldoorlog. De mentale instelling van de ouderen is nog steeds een van ‘na de oorlog.’ Men viert nog steeds ‘de bevrijding,’ maar verwaarloost de vrijheid. De door ouderen gevoelde toename in tolerantie is in sommige opzichten absoluut gezien wellicht aanwezig. Maar ten opzichte van de behoefte aan vrijheid en de stellige aanwezige ‘potential mastership of freedom’ is er geen reden tot vreugde. Er is een relatieve achterstand die niet vermindert, doch nu juist groter wordt. De jeugd van vandaag wordt daardoor in sterkere mate tekortgedaan, dan de ouderen in hun jeugd”72. Ibid.73. AGT, Nota taakverdeling vereniging/stichting, November 8, 1969.74. RF, letter from Rufus Harris to Susan Janssen, December 8, 1969.75. Interviews with Van Benthem van den Bergh and Arendshorst.76. Translates as “The League for Freedom Rights.”77. ASUV, “Aan de leden en belangstellenden der vereniging U-Vrij, 26 november 1969;” ASUV, “besluiten van de oprichtingsvergadering, gehouden op 27 november 1969 in de Mozes-en-Aäronkerk te Amsterdam”78. Translates as “Dutch Association for Sexual Reform”.79. AGT, “Verslag van de activiteiten in het eerste halfjaar 1970;” AGT, “Over de Bond voor Vrijheidsrechten en haar stichting Release”.80. AGT, “Vrijheidsrechten en grondrechten, Wat zijn vrijheidsrechten?,” original quote: “zich een grotere vrijheid proberen toe te eigenen dan staat, kultuur of samenleving nu tolereren en die daardoor in moeilijkheden komen”.81. Interview by the author with Geert Mak, a former volunteer of Release Amsterdam. Original verbatim: “we waren ons een beetje aan het verzetten, tegen de oudere generatie die de oorlog had meegemaakt, en dat was natuurlijk hun grote verhaal en wij waren daar diep in ons hart natuurlijk waanzinnig jaloers op […] waren we jaloers op de heldenmoed en van de andere kant voelden we dat er van alles niet deugde en wij zouden dat allemaal wel eens een keer goed doen. […] We wilden ook allemaal anno 1970 in het verzet, helaas was het echt allemaal voorbij. […] Dus Release was ook een prachtige instantie om die gevoelens opnieuw te beleven”.82. See, for the “prehistory” concept, Levsen et al., “The spatial contours,” 554.Additional informationFundingThe work was supported by the Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek.