Banning Russian aircraft from the airspace of Member States of the European Union in the light of international aviation law

Abstract

W dniu 24 lutego 2022 roku prezydent Federacji Rosyjskiej ogłosił operację wojskową w Ukrainie, a rosyjskie siły zbrojne rozpoczęły atak na to państwo. Rada Europejska potępiła nieuzasadnioną agresję Federacji Rosyjskiej wobec Ukrainy, natomiast Rada przyjęła decyzję wprowadzającą w stosunkach z agresorem środki ograniczające w odniesieniu do sektora finansowego i lotniczego. Na jej mocy państwa członkowskie zostały zobowiązane do odmowy wydania zezwolenia na lądowanie na ich terytorium, start z ich terytorium lub przelot nad ich terytorium wszelkim statkom powietrznym eksploatowanym przez rosyjskich przewoźników lotniczych, wszelkim statkom powietrznym zarejestrowanym w Rosji oraz statkom powietrznym niezarejestrowanym w Rosji, które są własnością lub są czarterowane, lub w inny sposób kontrolowane przez rosyjską osobę prawną lub fizyczną. Głównym celem niniejszego artykułu była ocena zgodności powyższych środków z międzynarodowym prawem lotniczym. Podstawową metodą badawczą była metoda dogmatyczna polegająca na analizie obowiązującego stanu prawnego oraz poglądów doktryny. Doprowadziła ona do konkluzji, zgodnie z którą wprowadzony w Unii Europejskiej zakaz lotów wszelkich rosyjskich statków powietrznych w przestrzeni powietrznej jej państw członkowskich nie naruszał międzynarodowego prawa lotniczego, w szczególności postanowień konwencji chicagowskiej z 1944 roku. Stanowił konsekwencję powszechnie przyjętej we współczesnym prawie lotniczym zasady zwierzchnictwa terytorialnego państw w przestrzeni powietrznej. Był również uzasadniony względami bezpieczeństwa i koniecznością ochrony nienaruszalności granic państw członkowskich UE (ze szczególnym uwzględnieniem państw graniczących z Rosją, Białorusią i Ukrainą).