Bir kadın kahraman olarak Andromakhe'nin yolculuğu ve resim sanatında betimlenişi

Abstract

Mit, masal ve söylenceler tarihsel gerçeklere ışık tutabilecek, toplumsal, kültürel, sembolik, psikolojik vb. pek çok anlamı barındıran ve bu bilgileri kuşaktan kuşağa aktaran kaynaklardır. Kahraman ise bu anlatılarda eylemin merkezinde, harekete geçen, maceraya atılan kişidir. Çağlar boyunca ataerkil toplum yapısının yerleşik değerleri doğrultusunda maceralara atılan, türlü badireler atlatarak zaferlere ulaşan bu kahramanlar, zihinlerimizde hep eril figürler olarak yer etmiştir. Oysa mitoloji pek çok kadın karakterin, detayları fazla bilinmeyen kahramanca mücadelesini ve yolculuğunu da içerir. Bu söylencelerde ataerkil toplumsal yapıya temellenen erkek dünyasının kadına yönelen bakışını ve kadının yaşantısı üzerinde kurguladığı ideali görmek mümkündür. Bu bağlamda Homeros’tan Euripides’e, Vergilius’tan Racine’e pek çok ozanın eserlerinde adından ve öyküsünden bahsedilen Andromakhe yerinde bir örnek olacaktır. Onun öyküsü prensesi olduğu Thebe kentinden başlar, Troya’ya gelin gider. Akhilleus’un ailesini katledişi, Hektor’un ölümü, Troya’nın düşüşü ve oğulları Astyanaks’ın öldürülüşü çileli yaşamının yalnızca bir bölümüdür. Onun yolculuğu kocasını öldüren adamın oğluna köle olarak devam eder. Andromakhe Vergilius’un Aeneas destanında bir kez daha karşımıza çıkar. Neoptolemos öldürülünce yine bir Troyalı prens olan Helenos’la evlenmiş, kocasının yönetimindeki Epirus’un kraliçesi olmuştur. Yaşantısının yönünü belirleyen tüm bu sert rüzgârlara rağmen Andromakhe tüm bu eserlerde dirayetli, onurlu, erdemli, yiğit ve bilinçli bir kadın olarak tasvir edilmiş ve bir kadın kahraman olarak yüceltilmiştir. Çağımızda toplumsal cinsiyet rollerinin nasıl biçimlendiğine geçmişin örnekleri ışığında bakacak olduğumuzda Andromakhe’ye biçilen rollerin eril bakış açısına göre belirlenmiş ideal kadına karşılık geldiği düşünülebilir. Andromakhe karakterinin büyük ozanların edebi eserlerindeki tasviri, yaşadıkları çağın bakış açısını ele verdiği gibi yazarın düşünceleri ile de biçimlenmiş görünmektedir. Diğer yandan sanat tarihini de derinden etkileyen ve destanlar içinde kendine yer bulan bir kadın kahraman olarak Andromakhe’nin hikâyesi, hemen hepsi erkek sanatçılar tarafından resmedilen betimlemeleriyle de eril dünyanın gözünden gösterilmektedir. Bu çalışmada Andromakhe bir kahraman figürü olarak önerilmiş ve onun erkek kahramanların şöhretinin gölgesinde kalmış hikâyesi araştırılmıştır. Resim sanatındaki örnekler arasında Andromakhe’nin yer aldığı resimler taranmış ve ulaşılan eserlerde konunun ele alınış biçimi incelenmiştir.