Przekraczanie językowej granicy władzy interpretowania prawa

Abstract

CEL NAUKOWY: Celem opracowania jest analiza ujęcia językowej granicy wykładni na gruncie derywacyjnej koncepcji wykładni prawa. PROBLEM I METODY BADAWCZE: Dla każdego normatywnego modelu wykładni niezwykle istotne jest ujęcie językowej granicy interpretacji. Koncepcja derywacyjna oferuje takie ujęcie. Powstaje jednak pytanie, na ile jest ono uzasadnione. Zagadnienie rozważane jest metodą analizy teoretyczno-prawnej. PROCES WYWODU: W pierwszej części krytycznie analizowane są sformułowane w koncepcji derywacyjnej dyrektywy dotyczące ograniczenia możliwości przekraczania granicy językowej. Wskazuje się teoretyczne i praktyczne trudności z nimi związane. Druga część poświęcona jest wskazaniu kierunku modyfikacji tych dyrektyw. WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: W rezultacie analizy uznaje się, że dotychczasowe ujęcie jest kontrowersyjne teoretycznie i prowadzi do tak znacznego ograniczenia możliwości odrzucania wyników wykładni językowej, że w zasadzie traci ono swoją praktyczną doniosłość. W związku z tym szkicuje się kierunek proponowanej modyfikacji modelu derywacyjnego, która zmierza do jego uelastycznienia i większej stosowalności w praktyce wykładni. Zgodnie z nią przekroczenie granicy językowej zależy od proporcji między stopniem uzasadnienia aksjologicznego a stopniem zmiany znaczenia wyrażenia językowego. WNIOSKI, INNOWACJE, REKOMENDACJE: Jeżeli koncepcja derywacyjna ma mieć potencjał do wypracowania na jej gruncie polskiej zintegrowanej koncepcji wykładni prawa, to wydaje się, że należy uelastycznić model wykładni i zrezygnować ze „sztywnych”, formalistycznych ograniczeń odrzucania znaczenia językowego. Zamiast tego kwestia granicy językowej powinna być rozpatrywana jako problem dopuszczalnego stopnia modyfikacji znaczenia językowego przy odwołaniu do argumentów aksjologicznych.