İran Sinemasında Minimalizm Örneği

Abstract

Kökenleri 1960’lara dayanan ve ilk olarak Amerika’da yaygınlaşan minimalizm sanatta resim ve heykel alanında ortaya çıkmıştır. Minimalizm, çeşitli sanat dallarında kendine özgü kullanımlar göstermiş ve genel itibari ile mevcut akımlara tepki olarak ortaya çıkmış bir sanat akımıdır. Minimalizm, sadelik ve nesnelliğin ön planda olduğu bir akımdır. Minimalizm ya da minimal sanat teriminin sanat tarihi literatüründeki ilk kullanımı üzerinde çeşitli bilgilere rastlamak mümkündür. Bu terimi günümüzde karşımıza çıkan anlamında ilk olarak kullanan isim Richard Wollheim olmuş ve Minimal Sanat kavramını 1961 yılında içeriği en aza indirgenmiş sanat anlamını karşılamak üzere üretmiştir. Barbara Rose’un ABC Art başlıklı yazısında yeni bir sanat eğiliminden söz ederken kullanmış olduğu minimum sözcüğü, minimalizm kavramına hayat verdiği kabul edilen ilk adlandırmalardan biridir. Minimalizmin doğmasına gerçekçilik, nesnelcilik, işlevselcilik ve sadecilik gibi akımlar öncülük etmiştir. Dünyada ve ülkemizde bu kavrama ait ilk sinema örnekleri Robert Bresson, Yasujiro Ozu, Semih Kaplanoğlu, Nuri Bilge Ceylan gibi yönetmenlerin filmlerindegörülmüştür. Bu filmler; minimal anlatı yapısına sahip filmler olarak daha sonradan geçmişe yönelik inceleme yapılarak minimalizm ile ilişkilendirilmiştir. İran’da Abbâs Kiyârustemî ve Sohrâb Şehîd-i Ṣâliṣ bu akımın iki önemli öncüsüdür. Bu çalışmada genel olarak minimalizmin tanımı verilecek, sinemada minimalizm ve İran’daki izdüşümlerinden sonra niteliksel içerik analizi yöntemiyle İran’ın önde gelen yönetmenlerinden Sohrâb Şehîd-i Ṣâliṣ’in içinde minimalizmi barındırdığı için, Yek İttifâḳ-i Sâde (Basit Bir Olay) ile ‘Abbâs Kiyârustemî’ye ait Ḫâne-yi Dûst Kocast? (Arkadaşımın Evi Nerede?) filmleri minimalist sinema bağlamında değerlendirilecektir.