Systemowy charakter filozofii Arystotelesa

Abstract

Artykuł nawiązuje do żywej dyskusji dotyczącej charakteru filozofii Arystotelesa. Jakkolwiek wielu komentatorów Arystotelesa potwierdza systemowy charakter jego filozofii, to są również i tacy, którzy traktują go jako myśliciela analitycznego, a nawet antysystemowego. W niniejszym studium parcjalnie uzasadnia się twierdzenie, iż Arystoteles w konfrontacji z idealizmem poznawczym Platona tworzy własny system filozoficzny. W uzasadnieniu wyodrębnia się bazowy czynnik systemotwórczy, którym jest realizm poznawczy, a następnie wykazuje się, że czynnik ten jest ogniskową filozoficznego poznawania i wyjaśniania bytu ludzkiego, jego działania oraz sprawności (cnót), jakie nabywa ludzki rozum przez własne działanie. Niniejsze uzasadnienie wysuniętego w pracy twierdzenia opiera się na zasadniczych przesłankach: pluralizm bytowy jest jednością, a zatem sam byt jest systemem; filozofia w myśl arystotelesowskiego pojęcia jest całościowym, przyczynowym i ostatecznym poznaniem bytu; w taki sposób Arystoteles wyjaśnia byt ludzki, jego działanie oraz nabywane przez niego sprawności. Ukierunkowanie filozofii na poznawanie wskazanych obszarów realnego bytu parcjalnie dowodzi systemowego charakteru jego filozofii. Powodem podważania przez komentatorów systemowego charakteru filozofii Arystotelesa jest ich błędna interpretacja metody historyzmu stosowanej przez Stagirytę, sugerująca, że ten uprawia filozofię na poziomie metaprzedmiotowym.