Retor o barbarzyńcach, barbarzyńcy o retoryce – przybysze z dalekich krajów w utworach Lukiana z Samosat

Abstract

Lukian, jeden z najwybitniejszych greckich stylistów, satyryk i mówca, pochodził z Samosat nad Eufratem – był więc, według własnego określenia, „Syryjczykiem i barbarzyńcą”. Ta podwójna perspektywa – Greka z wykształcenia, „barbarzyńcy” z pochodzenia – pozwoliła mu w wielu utworach nie tylko wykorzystywać sięgający czasów wojen perskich motyw dychotomii Hellenów i barbarzyńców, ale także podważać zakorzenione stereotypy, bawiąc się nimi i kierując ostrze satyry w obu kierunkach. Celem artykułu jest ukazanie, na wybranych przykładach, sposobu, w jaki Lukian zarówno przełamuje, jak i wykorzystuje związane z pochodzeniem stereotypy, ukazując kontrast pomiędzy grecką paideią a kulturą pojawiąjących się w jego dialogach „barbarzyńców”, a także przedstawiając w zupełnie odmiennym świetle dwie kategorie „barbarzyńców”: Scytów i Syryjczyków.