Het nieuwe activisme? Een kwalitatieve studie naar strategieën en betekenisgeving binnen de Nederlandse tak van Anonymous for the Voiceless

Abstract

Het is duidelijk dat de menselijke invloed op onze natuurlijke leefomgeving alomtegenwoordig is. Die invloed betreft het klimaat en de atmosfeer, maar in bredere zin het hele ecosysteem. Een typisch voorbeeld betreft het gebruik dat mensen maken van dieren. Dieren worden gehouden en gedood voor voeding, kleding, gebruiksartikelen, entertainment en educatie, de ontwikkeling van medicijnen en cosmetica. Voor voeding gebeurt dit bovendien in toenemende mate op industriële wijze in de zogenaamde ‘bio-industrie’ of ‘intensieve veehouderij’. Die kenmerkt zich door een tendens richting specialisatie door het houden van een enkele diersoort en door een toename van de bedrijfsgrootte (Kropman, 2017). Ter illustratie, de Nederlandse veehouderij, bestaande uit hoofdzakelijk de pluimveehouderij, rundveehouderijen (melkvee en vleeskalveren) en de varkenshouderij, laat vanaf 2000 een sterke afname van het aantal bedrijven en een toename van het aantal dieren per bedrijf zien (Agrimatie, 2021).1 In 2019 bedroeg de totale Nederlandse veestapel – inclusief schapen en geiten – ruim 119 miljoen dieren (Agrimatie, 2020). Het merendeel hiervan wordt gehouden in de intensieve veehouderij (Keulartz & Bovenkerke, 2017). Dit industriële gebruik van dieren is illustratief voor de dominante rol van de mens in het antropoceen. Ten aanzien van dit industriële gebruik is vanuit het perspectief van het antropoceen te stellen dat waar mensen daders zijn, de betreffende dieren (en het klimaat) de slachtoffers vormen. Wat dit gebruik van dieren echter ook laat zien, is dat er nog een derde partij in het antropoceen is aan te wijzen, namelijk activisten. In het antropoceen wordt steeds meer een beroep gedaan op onze morele verantwoordelijkheid de situatie te veranderen nu dat nog kan. Wat dat laatste punt betreft, kunnen activistengroepen van invloed zijn op het ontwikkelen en vooral ook verspreiden van morele overtuigingen binnen een samenleving (Jasper, 1997). Dit is onder meer de ambitie van dierenactivisten. In de afgelopen decennia is vanuit verschillende sociaalwetenschappelijke disciplines, waaronder de sociologie en sociale psychologie, aandacht besteed aan diverse thema’s rondom het dierenactivisme. Binnen de criminologie heeft het dierenactivisme echter veel minder aandacht gekregen, ondanks de raakvlakken met crimi-