Nieodpowiedzialność a niemoralność działań przedsiębiorstw: perspektywa teorii kodów moralnych

Abstract

Działania przedsiębiorstw podobnie jak innych organizacji mogą być oceniane są przez interesariuszy pod względem poziomu ich etyczności. Wynik takiej oceny może być pozytywny albo negatywny. Dotychczasowa literatura zdominowana jest jednak przez prace skupiające się na pozytywnych aspektach działań przedsiębiorstw. Relatywnie, niewiele uwagi poświęca się nieodpowiedzialnym praktykom, chociaż ich konsekwencje są często bardzo poważne. Dążąc do lepszego zrozumienia istoty działań przedsiębiorstw wskazywanych przez konsumentów jako społecznie nieodpowiedzialne za cel niniejszego artykułu przyjęto ukazanie związków między nieodpowiedzialnością a niemoralnością działań przedsiębiorstw. Zmierzając do osiągnięcia takiego celu za ramy koncepcyjne przyjęto teorię kodów moralnych. W dyskusji literatury zwrócono szczególną uwagę na wyniki badań empirycznych pokazujące znacznie poszczególnych kryteriów oceny moralnej działań przedsiębiorstwa. Część empiryczną stanowią wyniki badań eksploracyjnych w których podjęto próbę przyporządkowania nieodpowiedzialnych praktyk przedsiębiorstw wskazanych przez konsumentów do pięciu kodów moralnych. Uzyskane wyniki sugerują, że nieodpowiedzialne praktyki wiążą się najczęściej z nieuczciwością i wyrządzaną krzywdą interesariuszom. Zdecydowanie rzadziej wskazywane są działania gdzie jako główne kryterium niemoralności pojawia się nielojalność, łamanie prawa i opresyjność. Tekst kończy dyskusja wyników zawierająca implikacja teoretyczne, wnioski praktyczne oraz ograniczenia i kierunki dalszych badań.