Zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi ADHD – perspektywa kliniczno-kryminologiczna

Abstract

Nadpobudliwość psychoruchowa z deficytem uwagi to zaburzenie, którego podstawowe objawy – nadpobudliwość, impulsywność i zaburzenia w procesach uwagi– rozpoznaje się w dzieciństwie. W późniejszym okresie – od dorastania aż po dorosłość – objawy zmniejszają natężenie, u znacznej jednak grupy osób z rozpoznaniem ADHD nie ustępują one całkowicie. Przyczyn zaburzenia upatruje się w działaniu różnych czynników, zarówno biologicznych (genetyczne, prenatalne oraz okołoporodowe), jak i środowiskowych (psychospołeczne i toksyny środowiskowe). Zaburzenie ma negatywny wpływ na funkcjonowanie dzieci w środowisku szkolnym, rodzinnym, jak i rówieśniczym. Badania na dorosłych osobach z ADHD potwierdzają jednak również długoterminowe konsekwencje zespołu dla funkcjonowania osób z rozpoznaniem także w okresie dorosłości, tj. trudności w relacjach czy problem w planowaniu i analizowaniu konsekwencji podejmowanych działań. Zaburzenie stanowi istotny czynnik kryminogenny. Badania pokazują, że u dużej grupy osób skazanych odbywających karę można rozpoznać objawy nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi. Osoby z tej grupy częściej ponownie dopuszczają się przestępstw lub popełniają więcej przestępstw z użyciem agresji niż skazani nieujawniający objawów zaburzenia, częściej odbywają kary pozbawienia wolności niż inne rodzaje kar. Funkcjonowanie skazanych z ADHD z uwagi na liczebność tej grupy, a także z uwagi na specyfikę deficytów wymaga szczególnej uwagi, a także uruchomienia programów skierowanych specyficznie do potrzeb tej grupy.