TÜRKİYE’DE METROPOLİTEN ALANLARIN İÇ İÇE GEÇMESİ SORUNU VE BÖLGESEL YÖNETİM ÜZERİNE BİR MODEL ÖNERİSİ

Abstract

Dunyada kapitalist uretim bolusum iliskilerinin gelistigi bolgelerde cok hizli sekilde sehirlesmenin soz konusu oldugu soylenebilir. Turkiye’de de oncelikle jeopolitik acidan ticaret yollari ya da gecis yollari uzerinde bulunan alanlarin cok hizli bir bicimde sehirlesmeye basladigi bilinmektedir. Ne var ki bu kapsamda agirlikli olarak on plana cikan bolge Marmara Bolgesi olmustur. Marmara Bolgesi’nde cografi, iktisadi ve siyasal sureclerin bir sonucu olarak tek hâkim kent yaklasimini andiracak sekilde Istanbul’un on plana ciktigi ve uzun sure bu rolunu surdurdugu gozlenmistir. Ardindan tek hâkim kentin gostermis oldugu reflekslere uygun sekilde belli bir doyumun ardindan cevreye dogru yayilan hizli sehirlesme hareketleri bir sure sonra bolgesel duzlemde metropoliten alanlarin gelismesine ve sinirlarin ic ice gecmesine neden olmustur. Turkiye’de sehirlerin birbirleri ile fazlaca ic ice gecmesi sonucu ortaya cikan olumsuzluklarin etkin sekilde giderilmesine donuk metropoliten alanlarin yonetimine dair 1984 yilinda 3030 Sayili Buyuksehir Belediye Kanunu devreye sokulmustur. Boylece metropolitenlesen alanlarda birbirini ozellikle olumsuz dissalliklar ile etkileyen sehirlerin kamu tercihi ve yonetisim yaklasimlari ile yapilandirilmis bir ust yonetsel organizasyon kurgusu icerisinde yonetilebilir boyuta tasinmasi saglanmistir. Zamanla bolgesel duzlemde olusan metropoliten alanlarin sinirlari birbirleri ile ic ice gecmeye baslamis ve bu sefer metropoliten alanlarin uygulamalari birbirleri acisindan olumsuz dissalliklar uretmeye baslamistir. Bu calismanin amaci Kuzey Marmara boyunca gelisen metropoliten alanlarin sinirlari acisindan birbirleriyle ic ice gecmesinin meydana getirdigi sorunlarin asilabilmesi icin bolgesel duzeyde bir ust organizasyon olarak bolgesel yonetim uygulamasina ihtiyac olup olmadigina cevap aramaktir. Calismanin kapsamini bolge yonetimleri duzleminde Marmara Bolgesi ve ozellikle Kuzey Marmara boyunca gelisen metropoliten alanlar olusturmaktadir. Bu calismada Kuzey Marmara Bolgesi’nde gelisen metropoliten alanlar icin bir ust organizasyon olarak bolge yonetimi modeline ihtiyac olup olmadiginin tespitine dair yontem olarak arsiv arastirmasi ve icerik analizi yontemleri kullanilmistir. Yapilan arastirmalar neticesinde Kuzey Marmara Bolgesi’nde yer alan Tekirdag, Istanbul, Izmit ve Sakarya metropoliten alanlarini icine alan bir bolge yonetiminin kurulmasinin siyasi, idari, iktisadi ve toplumsal boyutta pozitif sonuclar verebilecegi sonucuna varilmistir.