"Alman İslamı” ve “İslam’ın Yerlileştirilmesi” Kavramları Odağında Alman Dilinde İslam Din Kültürü/Bilgisi Ders Kitaplarının İçerik Analizi

Abstract

Almanya’da anayasaya uygun, duzenli bir Islam din dersi yolunda onemli gelismeler kaydedilmektedir. Fakat bu gelisim surecinde, devlet denetiminde verilen ders modelleri ile Islam’in Bati baglaminda yeni bir sekilde yorumlanmasi, Alman sekilli, liberal bir Islam anlayisinin olusturulmasi, bu anlamda “Islam’in yerlilestirilmesi” ve neticede “Alman Islami” olusturulmasi gibi tartismalar soz konusudur. Bu calismada, bahsi gecen iddialari ders kitaplari ornekleminde analiz etmek amaclanmistir. Bu amacla Almanya’da cogunlukla Islam bilgisi/kulturu ders modelinde, 5-8. sinif duzeyinde okutulmakta olan iki farkli ders kitap serisi ( Saphir ve Ein Blick in den Islam ) orneklem olarak secilmis ve icerik analizi teknigiyle incelenmistir. Soz konusu tartismalarin kitaplara yansima durumunu tespit etmek amaciyla analiz kategorileri genis tutulmus ve “Islam dininin tasviri” ile “hassas dini kavram ve konularin sunumu” seklinde iki analiz kategorisi belirlenmistir. Boylece kitaplarda nasil bir Islam anlayisinin ortaya kondugu tespit edilmis ve bu cercevede Alman Islami ve Islam’in yerlilestirilmesinden bahsetmenin imkâni tartisilmistir. Calismanin sonunda, ders kitaplarinda Islam’in nasil takdim edildigi cesitli alt kategorilerle ortaya konmustur. Bu baglamda Saphir ders kitaplarinda Islam’in baris dini oldugu yonundeki vurgularin dikkat cektigi, Ein Blick in den Islam ders kitaplarinda ise tek bir vurgunun temayuz etmedigi gorulmustur. Fakat elde edilen bulgulardan hareketle ders kitaplarinda Alman Islaminin insa edildigi seklinde net bir sonuca ulasmak zordur. Hassas dini kavram ve konularin sunumu kategorisine iliskin olarak da her iki yayinda da cihat ve kisas gibi Islam dininin bazi meselelerinden kacinildigi tespit edilmistir. Bunun yani sira Saphir ders kitaplarinda benimsenen ayet tercume usulu ile anayasa ve demokrasi degerleriyle onemli olcude ortusen bir Islam anlayisinin takdim edildigi gorulmustur. Saphir ders kitaplarinda Kur’an’in ve Islam’in yerlilestirilmesine isaret eden bu icerige karsilik Ein Blick in den Islam ders kitaplarinda bu kapsamda bir icerik tespit edilmemistir.